ΜΕΡΟΣ Τ
ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ
Η επεκτατική πολιτική του Μπρέζνιεφ συνεχίστηκε και στην περίπτωση του Αφγανιστάν. Το 1978 το κομμουνιστικό κόμμα στο Αφγανιστάν διοργάνωσε πραξικόπημα και σταμάτησε από την εξουσία τον Μουχάμαντ Χαν, ο οποίος πριν πέντε χρόνια έκανε πραξικόπημα και κατάργησε την μοναρχία στο Αφγανιστάν. Η πολιτική εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε η κομμουνιστική κυβέρνηση, συνάντησε την αντίσταση των παραδοσιακών ισλαμιστών, και των παλιών εθνικών φατριών οι οποίοι και παρακίνησαν ένοπλες εξεγέρσεις σε πολλές επαρχίες.
Τον Δεκέμβριο του 1979 τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Αφγανιστάν, με σκοπό να επιβάλουν τον άμεσο έλεγχο, προσπαθώντας τη μετατροπή της χώρας σε ένα νέο κράτος δορυφόρο της ΕΣΣΔ, και επιφέροντας έτσι την αλλαγή των διεθνών ισορροπιών στην περιοχή.
Η εισβολή προκάλεσε διαμαρτυρίες σε όλο τον κόσμο και καταδικάστηκε από πολλά κομμουνιστικά κόμματα κυρίως της Δύσης. Εναντίον της σοβιετικής παρουσίας ετοιμάστηκαν ομάδες ανταρτών από ισλαμικές ένοπλες οργανώσεις, και με την βοήθεια του Πακιστάν, του Ιράν και των ΗΠΑ απέτρεψαν τελικά την ανάληψη του ελέγχου της περιοχής από τις δυνάμεις του του σοβιετικού στρατού.
Ο θάνατος του Μρέζνιεφ το 1982 άφησε την Σοβιετική Ένωση μέσα σε ένα οικονομικό χάος, το οποίο χαρακτήριζαν οι παλιές εγκαταστάσεις, η γραφειοκρατία, τα αυξανόμενα κρούσματα δημόσιας διαφθοράς, και η έλλειψη εργατικού δυναμικού, γεγονός που δυσκόλεψε την ποσοτική ανάπτυξη της παραγωγής.
Ο διάδοχος του Μρέζνιεφ, ο Γιούρι Αντρόποφ, ο οποίος ήταν τα τελευταία 15 χρόνια διοικητής της KGB κατάλαβε αμέσως ην ανάγκη για ριζοσπαστικές οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ευνοώντας την ανάδειξη νέων στελεχών στην ηγεσία του κόμματος.
«ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» ΚΑΙ ΠΟΛΩΝΙΑ
Το 1976 στην Πολωνία ο Έντβαρντ Γκέρεκ αναγκάστηκε λόγω της οικονομικής κρίσης να αυξήσει τις τιμές των ειδών διατροφής, αναγγέλλοντας αυξήσεις ύψους έως και 60% σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης και να καταστείλει σκληρά τις διαμαρτυρίες των πολιτών. Πολυάριθμες συλλήψεις και δίκες με συνοπτικές διαδικασίες συσπείρωσαν εργάτες και φοιτητές που άρχισαν να αγωνίζονται κατά του καθεστώτος, στο όνομα της μεταξύ τους αλληλεγγύης. Η δράση των ομάδων αυτών εστίασε στην προάσπιση των πολιτικών δικαιωμάτων, στην στήριξη κινήσεων συνδικαλιστικού τύπου για να υπερασπίσει τα συμφέροντα των εργαζομένων να εφεύρει νέες μορφές προπαγάνδας και αντίστασης όπως εφημερίδες, ιδιωτικά πανεπιστήμια, δημόσιες ανακοινώσεις, που εξαπλώθηκαν ραγδαία. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση κήρυσσε παράνομους όλους όσοι επεδίωκαν να εκφραστούν ελεύθερα.
Tο 1979 ξέσπασαν αναταραχές και απεργίες σε όλη την Πολωνία με αφετηρία το Γκντανσκ και τα παράλια της Βαλτικής. Τον Αύγουστο ιδρύθηκε η «Αλληλεγγύη», το πρώτο ανεξάρτητο συνδικάτο εντός μιας σοσιαλιστικής χώρας που γνώρισε μεγάλη απήχηση ανάμεσα στους εργαζόμενους όλων των κλάδων. Ανάμεσα στο κομμουνιστικό κόμμα δημιουργήθηκαν δύο παρατάξεις, εκείνοι που υποστήριζαν την πολιτική των μεταρρυθμίσεων και εκείνοι που ήθελαν μια ακόμα πιο σκληρή καταπίεση. Μετά την αποτυχημένη διαμεσολάβηση της εκκλησίας, ο Γκέρεκ αναγκάστηκε να παραδώσει τα ηνία της κυβέρνησης στον στρατηγό Γιαρουζέλσκι, ενώ στη βάση του κόμματος αυξήθηκε το ενδιαφέρον και ο θαυμασμός για τη θαρραλέα στάση της «Αλληλεγγύης».
Ο φόβος μιας σοβιετικής επέμβασης ώθησε τον Γιαρουζέλσκι να κηρύξει τον Δεκέμβριο του 1981 τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, συλλαμβάνοντας όλα τα στελέχη της «Αλληλεγγύης» και θέτοντας την οργάνωση εκτός νόμου. Ύστερα από ένα χρόνο, η πολιτική ανυπακοή των μελών της οργάνωσης, ανάγκασε την κυβέρνηση να ανακαλέσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να επιδιώξει επαφές με την αντιπολίτευση.
Στην Τσεχοσλοβακία η κυβέρνηση συνέχιζε τον αυστηρό έλεγχο στην κοινωνία, αλλά δεν κατόρθωσε να εμποδίσει την διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να επιβληθεί μέσα από νέες μορφές πάλης και αυτοοργάνωσης.
Η κατάσταση στην Ουγγαρία ήταν πιο ομαλή όπου οι προσεκτικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης συνοδεύονταν από μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης και κριτικής, για να αποφευχθεί μια κατάσταση ευρείας αντίθεσης όπως στην Πολωνία.
Η πολιτική της Ρουμανίας ήταν η διεκδίκηση μιας μεγαλύτερης αυτονομίας από την ΕΣΣΔ στην εξωτερική πολιτική η οποία συνδυάστηκε με την ανασύσταση ενός καθεστώτος βίαιης αστυνομοκρατίας, που επικεντρωνόταν στην προσωπολατρία του Νικολάε Τσιαουσέσκου και την αλαζονεία του πολιτικού περιβάλλοντος του.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΕΣΤΡΟΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ
Στην διάρκεια του 1900 ο κομμουνισμός παρουσίασε πολλά διαφορετικά προσωπεία, παρόλο που διαφύλαξε την ιδέα ότι μέσα από την κατάκτηση και την άσκηση της θα μπορούσε να αλλάξει την κοινωνία σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο σχέδιο. Οι μεταβολές όμως που υπήρξαν στις σοσιαλιστικές κοινωνίες, στο εσωτερικό μιας ριζικής αναδόμησης παγκόσμιας κλίμακας, υποχρέωσαν την κομμουνιστική εξουσία σε κατάρρευση. Τα καθεστώτα κομμουνιστικού χαρακτήρα που απόμειναν, της Κούβας, της Κορέας και της Κίνας, μεταβλήθηκαν επίσης από τα γεγονότα του 1989. Έτσι ο κομμουνισμός οδηγήθηκε στο τέλος του τόσο γρήγορα και απρόσμενα, όπως είχε αρχίσει και η ιστορική του πορεία το 1917.
ΤΟ ΣΙΔΗΡΟΥΝ ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑ: Η ΠΤΩΣΗ
Οι μεταρρυθμίσεις του Γκορματσόφ
Όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ανέλαβε την του κομμουνιστικού κόμματος το 1985, παρέλαβε μία καταπονημένη οικονομία και ένα μεγάλο εθνικό χρέος. Γνώριζε ότι χρειαζόταν μια ριζική αλλαγή για την επιβίωση της ΕΣΣΔ. Έτσι ξεκίνησε ένα πρόγραμμα οικονομικής αναμόρφωσης (περεστρόικα) εισάγοντας την οικονομία της αγοράς.
Στην απόφαση του αυτή συνάντησε το πρώτο εμπόδιο που ήταν ότι η αγορά και ο σοσιαλισμός αντιμετωπίζονταν ως ιδεολογικά ασυμβίβαστες ΄έννοιες. Οι περισσότεροι πολίτες θεώρησαν τις ατομικές επιχειρήσεις ως καπιταλιστικές. Το μόνο που ήθελαν ήταν χαμηλές τιμές και εξασφάλιση της εργασίας, τα οποία τώρα απειλούνταν από οικονομικό ανταγωνισμό. Χωρίς την αύξηση των τιμών δεν μπορούσε να υπάρξει καμιά οικονομία της αγοράς.
Δεύτερον, οι μεταρρυθμίσεις δεν εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των γραφειοκρατών του κόμματος, των οποίων η ικανότητα να κατανέμουν τους κρατικούς πόρους συντηρούσε την εξουσία τους και τα προνόμια τους. Ο κομμουνισμός είχε δημιουργήσει τη δική του ελίτ τη νομενκλατούρα), της οποίας η εξουσία δεν βασιζόταν στην ιδιοκτησία, όπως στο καπιταλιστικό μοντέλο, αλλά στην ιδιότητα τους δηλαδή τη θέση τους στην ιεραρχία του κόμματος.
Για να ξεπεράσει αυτή την κατάσταση ο Γκορμπατσόφ υποχρεώθηκε να εφαρμόσει να πρόγραμμα διαφάνειας (γκλάσνοστ) και να εκθέσει τη γραφειοκρατία στη λαϊκή κριτική.
Εξασθενίζοντας όμως τη δύναμη των γραφειοκρατών, η διαφάνεια υπέσκαψε την ικανότητα του κόμματος να εφαρμόσει τις δικές του μεταρρυθμίσεις. Μέχρι το κομμουνιστικό κόμμα να εγκρίνει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, τα μέσα για να το επιβάλει είχαν σαρωθεί από άλλες αλλαγές πέρα από τον έλεγχο του Γκορμπατσόφ. Η διαφάνεια είχε προκαλέσει απρόβλεπτες πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ενθαρρύνοντας την ελεύθερη έκφραση της κοινής γνώμης και τη δημιουργία μη- κομμουνιστικών οργανώσεων σε όλη την ΕΣΣΔ.
Ο Γκορμπατσόφ βρέθηκε στη μέση μιας έντονης ιδεολογικής πάλης μεταξύ των προοδευτικών και των σκληροπυρηνικών του κομμουνιστικού κόμματος και υποχρεώθηκε να επιβραδύνει τις μεταρρυθμίσεις του. Τα εσωτερικά προβλήματα όπως η απεργία των μεταλλεργατών, οι τεράστιες ουρές για την αγορά ψωμιού και οι διαμαρτυρίες για την απαγόρευση της πώλησης της βότκας, προκάλεσαν πτώση της δημοτικότητας του στο ρωσικό λαό. Έως το 1991 η περεστρόικα είχε αποτύχει.
Αινείας
Εδώ το Μέρος Α: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos/
Εδώ το Μέρος Β: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-2/
Εδώ το Μέρος Γ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-3/
Εδώ το Μέρος Δ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-d/
Εδώ το Μέρος Ε: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-e/
Εδώ το Μέρος ΣΤ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-st/
Εδώ το Μέρος Η: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-i/
Εδώ το Μέρος Θ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-th/
Εδώ το Μέρος Ι: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-i-2/
Εδώ το Μέρος Κ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-k/
Εδώ το Μέρος Λ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-k/
Εδώ το Μέρος Μ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-m/
Εδώ το Μέρος Ν: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-n/
Εδώ το Μέρος Ξ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-ks/
Εδώ το Μέρος Ο: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-o/
Εδώ το Μέρος Π: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-p/
Εδώ το μέρος Ρ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-4/
Εδώ το μέρος Σ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-5/
