ΣΥΜΦΩΝΟ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ
Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ήταν μια Συμφωνία φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Αλβανίας, Τσεχοσλοβακίας Ουγγαρίας και Πολωνίας. Δημιουργήθηκε σαν αντιπερισπασμός στην απόφαση της Δυτικής Γερμανίας να συμμετάσχει στο ΝΑΤΟ και η Συμφωνία υπογράφτηκε στις 14 Μαΐου 1955.
Στην πραγματικότητα εδραιώθηκε η ηγεμονία της ΕΣΣΔ στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο, δημιουργώντας μια πιο δυνατή και πειθαρχημένη συμμαχία έτοιμη να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ σε όλους τους τομείς: πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό εν όψη του διαφαινόμενου ψυχρού πολέμου.
Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διοικούταν από τους υπουργούς Εθνικής Άμυνας των χωρών μελών. Συμφωνήθηκε ότι θα είχε 20ετή ισχύ η οποία θα ανανεωνόταν από μόνη της για άλλα 10 χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, επιταχύνθηκε η διαδικασία ενσωμάτωσης στα στρατεύματα των χωρών-μελών υπό σοβιετική διοίκηση. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας επέτρεπε στην ΕΣΣΔ να διατηρεί δικό της στρατό στα εδάφη των λαϊκών δημοκρατιών που ήταν μέλη της Συμφωνίας.
Ο στρατός του Συμφώνου της Βαρσοβίας εκσυγχρονίστηκε στις τεθωρακισμένες μονάδες με την εισαγωγή των αρμάτων Τ-54 και Τ-55, πυραυλικών συστημάτων μικρού βεληνεκούς, καταδιωκτικών αεροπλάνων Mig – 21και ημιαυτόματα όπλα. Η μηχανοποίηση των μεραρχιών του πεζικού και οι νέες μηχανοκίνητες μονάδες ενίσχυσαν την επιθετική ικανότητα καθώς και τις στρατιωτικές δυνατότητες των χωρών του.
Έτσι η Μόσχα είχε τον πλήρη έλεγχο του στρατιωτικού μηχανισμού και επέβαλλε την υποταγή στο σοβιετικό γενικό επιτελείο.
Η υποταγή αυτή διαφάνηκε το 1968 όταν η Σοβιετική Ένωσε έκανε εισβολή στην Τσεχοσλοβακία με την αιματηρή καταστολή της της Άνοιξης της Πράγας. Μετά από αυτό το γεγονός αποφασίστηκε για να ικανοποιηθούν τα αιτήματα περί ισοτιμίας των χωρών μελών να καταστούν τυπικά όργανα η Επιτροπή Υπουργών Εθνικής Άμυνας και το Στρατιωτικό Συμβούλιο και να διοριστούν επίσης μη Σοβιετικοί Αξιωματικοί στο Γενικό Επιτελείο Στρατού.
Ο ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ αναδύθηκαν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε παγκόσμιες υπερδυνάμεις. Ο Ψυχρός Πόλεμος που αναπτύχθηκε μεταξύ τους ήταν μια σύγκρουση μεταξύ δύο αντίθετων πολιτικών και οικονομικών συστημάτων, του καπιταλισμού και του κομμουνισμού. Η καπιταλιστική Δύση, υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ, θεώρησε τον εαυτό της υπέρμαχο της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς. Ήταν αποφασισμένη να εμποδίσει την εξάπλωση του κομμουνισμού. Κάθε πλευρά πίστευε πως έχει το καλύτερο σύστημα και προσπαθούσε να πείσει τον κόσμο με τα «ψυχρά» όπλα της προπαγάνδας, της οικονομίας, και της τεχνολογίας. Και οι δύο πλευρές συσσώρευσαν τεράστιες ποσότητες πυρηνικών όπλων και οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες.
Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
Κατά την διάρκεια του οικονομικού χάους που ακολούθησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο κομμουνισμός βρήκε θερμή υποστήριξη στην Γαλλία και την Ιταλία. Έως το 1947 το κομμουνιστικό κόμμα Ιταλίας (PCI) αριθμούσε δύο εκατομμύρια μέλη και ήταν το μεγαλύτερο στην Δυτική Ευρώπη. Φοβούμενη την προοπτική μιας νίκης του PCI στις εκλογές του 1948, η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ (CIA) χρηματοδότησε μια τεράστια καμπάνια αντικομουνιστικής προπαγάνδας, εμπλέκοντας και την καθολική εκκλησία, ώστε να εκφοβίσει τους ψηφοφόρους. Ήταν η πρώτη επιχείρηση από τις πολλές που ακολούθησαν, εναντίον της «κομμουνιστικής απειλής».
ΤΟ ΣΙΔΗΡΟΥΝ ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑ
Στη Διάσκεψη της Γιάλτας στην Κριμαία τον Φεβρουάριο του 1945, οι ηγέτες της Βρετανίας, των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ (Τσώρτσιλ. Ρούζβελτ και Στάλιν) συμφώνησαν για το μοίρασμα της Ευρώπης, αφού η Γερμανία είχε ηττηθεί. Όμως ο Στάλιν αντί να κρατήσει την υπόσχεσή του για τη διεξαγωγή εκλογών στην Ανατολική Ευρώπη εγκατέστησε εκεί υπάκουα κομμουνιστικά καθεστώτα, ώστε να δημιουργήσει μια προστατευτική ανασχετική ζώνη κατά μήκος των δυτικών συνόρων της ΕΣΣΔ. Η Ρωσία είχε δεχτεί τρεις εισβολές τα τελευταία 150 χρόνια και ο Στάλιν ήθελε να διασφαλίσει ότι κάτι τέτοιο δεν θα επαναλαμβανόταν.
Οι ΗΠΑ αντέδρασαν πιστεύοντας ότι η κυριαρχία της ΕΣΣΔ στην Ανατολική Ευρώπη ήταν αποτέλεσμα της επεκτατικής της πολιτικής και όχι της ασφάλειας. Ο Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν ακολούθησε σκληρή γραμμή και το 1947 το δόγμα Τρούμαν υποσχόταν πως οι ΗΠΑ θα εμπόδιζαν την διάδοση του κομμουνισμού στον κόσμο. Η αυξανόμενη ένταση μεταξύ των υπερδυνάμεων οξύνθηκε με το σχέδιο Μάρσιαλ των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση της Δυτικής Ευρώπης. Αυτό κόστισε 23 δις δολάρια και ενθαρρύνοντας τις κατεστραμμένες λόγω του πολέμου οικονομίες των χωρών, τις απομάκρυνε από τον κομμουνισμό.
ΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΗΣ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ
Το 1949 συστάθηκε η Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) για τον συντονισμό της άμυνας της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, που συγκροτήθηκε το 1955, συσπείρωσε όλες τις χώρες του ανατολικού μπλοκ, , εκτός της Γιουγκοσλαβίας, σε μια αντίπαλη συμμαχία. Όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε το 1991, τα περισσότερα μέλη του έγιναν μέλη του Συμβουλίου Βορειοατλαντικής Συνεργασίας (τμήμα του ΝΑΤΟ)
Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΡΟΥΜΑΝ
Το 1947 ο Πρόεδρος Τρούμαν εξήγησε το λόγο για τον οποίο οι ΗΠΑ θα πρόσφεραν οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα και την Τουρκία στον αγώνα εναντίον της εξάπλωσης του κομμουνισμού: «….οι σπόροι των ολοκληρωτικών καθεστώτων τρέφονται από την φτώχεια και την ανάγκη. Απλώνονται και μεγαλώνουν στο κακό έδαφος της φτώχειας και της σύγκρουσης. Φτάνουν στο απόγειο της ανάπτυξης τους όταν η ελπίδα του κόσμου για μια καλύτερη ζωή έχει πεθάνει. Πρέπει να κρατήσουμε αυτή την ελπίδα ζωντανή.»
Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΑΕΡΟΓΕΦΥΡΑ 1948-1949
Μετά τον πόλεμο η Γερμανία και η πρωτεύουσα της, το Βερολίνο, ήταν χωρισμένη στα δύο. Σύντομα η ευημερία της Δυτικής ζώνης (ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία) ήταν σε πλήρη αντίθεση με τη φτώχεια που επικρατούσε στην σοβιετική ζώνη. Το 1948 η ΕΣΣΔ απέκλεισε το Βερολίνο, που βρίσκεται στην Ανατολική Γερμανία, από τη Δυτική Γερμανία, ως αντίδραση στην ένωση των τριών δυτικών ζωνών της πόλης. Οι Δυτικοί σύμμαχοι αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τις ζώνες που κατείχαν και αψήφησαν τον αποκλεισμό παρέχοντας προμήθειες 2 εκατομμυρίων τόνων από τον αέρα, τους επόμενους δέκα μήνες.
Τελικά η ΕΣΣΔ υποχώρησε και σταμάτησε τον αποκλεισμό.
Το 1961 οι Ανατολικογερμανοί κομμουνιστές ύψωσαν το Τείχος του Βερολίνου, για να κλείσουν την κύρια οδό διαφυγής. Εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες είχαν δραπετεύσει στη Δύση από το 1945.
ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΜΠΛΟΚ
Ο θάνατος του Στάλιν το 1953 προκάλεσε χαλάρωση στο σοβιετικό καθεστώς, δημιουργώντας ελπίδες φιλελευθεροποίησης σε κάποια κράτη-δορυφόρους. Το 1956 ο διάδοχος του Στάλιν Νικίτα Χρουστσόφ σε μια ομιλία του άσκησε κριτική στον Στάλιν και υποστήριξε μια «ειρηνική συνύπαρξη» με την Δύση. Την ίδια χρονιά στην Ουγγαρία η λαϊκή οργή για την απομάκρυνση του μετριοπαθούς ηγέτη Ίμπρε Νάγκυ προκάλεσε μεγάλες διαμαρτυρίες. Ο Νάγκυ επανήλθε στην εξουσία, όμως ο Χρουστσόφ δεν μπόρεσε να ανεχτεί την ανακοίνωση αποχώρησης από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Ο σοβιετικός στρατός στάλθηκε στη Βουδαπέστη για την αποκατάσταση της τάξης, η οποία επιτεύχθηκε με κόστος 2,000 νεκρούς.
Το 1968 ένα νέο καθεστώς στην Τσεχοσλοβακία υπο την ηγεσία του Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ.
Προσπάθησε να δημιουργήσει μια ελεύθερη κομμουνιστική κοινωνία, προτείνοντας αρκετές μεταρρυθμίσεις γνωστές ως Άνοιξη της Πράγας. Η ΕΣΣΔ υπο την ηγεσία του Μπρέζνιεφ, εισέβαλε στη χώρα για να επαναφέρει την τάξη. Οπουδήποτε φαινόταν να υπάρχει κίνδυνος για την κομμουνιστική εξουσία, οι Σοβιετικοί επενέβαιναν.
Η ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ο Χρουστσόφ είχε υποσχεθεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής εξισώνοντας την με τα δυτικά πρότυπα, όμως η υπόσχεση του σύντομα έπεσε στο κενό, έπειτα από τις πρώτες επιτυχίες του διαστημικού προγράμματος. Ενώ ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας δημιούργησε θέσεις εργασίας για όλους και καθορισμένες τιμές, ταυτόχρονα ενθάρρυνε τη σπατάλη και τη μη αποδοτικότητα.
Όλες οι δουλειές ήταν μόνιμες, και έτσι οι εργαζόμενοι δεν είχαν κίνητρο για την αύξησή της αποδοτικότητας τους. Επίσης δεν υπήρχαν περιθώρια επιλογής για την αγορά προϊόντων, καθώς τα πολυτελή καταναλωτικά αγαθά προορίζονταν μόνο για τα μέλη του κόμματος. Οι ουρές για είδη πρώτης ανάγκης χαρακτήριζαν την καθημερινή ζωή στην ΕΣΣΔ…
Αινείας
Εδώ το Μέρος Α: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos/
Εδώ το Μέρος Β: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-2/
Εδώ το Μέρος Γ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-3/
Εδώ το Μέρος Δ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-d/
Εδώ το Μέρος Ε: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-e/
Εδώ το Μέρος ΣΤ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-st/
Εδώ το Μέρος Η: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-i/
Εδώ το Μέρος Θ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-th/
Εδώ το Μέρος Ι: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-i-2/
Εδώ το Μέρος Κ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-k/
Εδώ το Μέρος Λ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-k/
Εδώ το Μέρος Μ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-m/
