ΑΡΘΡΟ – ΜΕΡΟΣ Α
«Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους εργάτες και τους αστούς προσλαμβάνουν το χαρακτήρα της ταξικής πάλης», Καρλ Μαρξ-Φρίντριχ Ένγκελς, Κομμουνιστικό Μανιφέστο
Σαράντα χρόνια μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων το 1917, ο κομμουνισμός κυριαρχούσε στη Ρωσία την Κίνα και την Ανατολική Ευρώπη.
Ο αγώνας για τη «δικτατορία του προλεταριάτου» και ενάντια στον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό της Δύσης πυροδότησε κοινωνικά κινήματα σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Στα τέλη της δεκαετίας του 80μαζί με το Τείχος του Βερολίνου, διαλύθηκε και το λεγόμενο «ανατολικό μπλοκ», και η ίδια η Σοβιετική Ένωση.
Αποφάσισα να γράψω αυτή τη μελέτη για τον Κομμουνισμό με απλά λόγια για να γνωρίσουν οι πολίτες της Κύπρου για αυτή την ιδεολογία αλλά πρωτίστως για να διαβάσουν οι Κύπριοι κομμουνιστές τι ιδεολογία πιστεύει ακόμα και σήμερα η ηγεσία τους και τι κακά απέφερε στον κόσμο η ιδεολογία αυτή.
Ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Εργατών
Η βιομηχανική κοινωνία έκανε τα πρώτα της βήματα, ενώ οι εντάσεις που προκαλούσε ήταν εμφανείς . Οι συνθήκες ζωής της εργατικής τάξης φαίνονταν επισφαλείς και δυσβάστακτες σε πολλούς από εκείνους, που θεωρούσαν σωστό και φυσιολογικό τον χωρισμό της κοινωνίας σε τάξεις, όπως και την επιδίωξη κέρδους και την εργασιακή πειθαρχία.
Όταν άρχισε να διαφαίνεται η προοπτική μιας επανάστασης, τα μέλη της νέας εργατικής τάξης, η οποία δημιουργήθηκε από την εξέλιξη του καπιταλισμού, προβληματιζόταν για τις συνθήκες διαβίωσης και για το μέλλον τους. Κυρίως άρχισαν να μάχονται για να αλλάξουν τη ζωή τους.
Τον Φεβρουάριο του 1948 παραδόθηκε σε τυπογραφείο του Λονδίνου το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, γνωστό ως Κομμουνιστικό Μανιφέστο , το οποίο ανακεφαλαίωνε τις αναλύσεις και τους στόχους που συμμερίζονταν εκατοντάδες ακτιβιστών οι οποίοι ανήκαν στην Κομμουνιστική Ένωση.
Ο ένας συγγραφέας του Μανιφέστου , ο Καρλ Μαρξ , ένας Γερμανός φιλόσοφος 30 ετών, εβραϊκής καταγωγής, εγκατέλειψε το 1843 την Πρωσία για πολιτικούς λόγους έφτασε στο Λονδίνο μετά από σύντομη παραμονή σε Παρίσι και Βρυξέλλες , έχοντας έρθει σε επαφή με διεθνή επαναστατικά περιβάλλοντα.
Εκείνη την εποχή ξέσπασε επανάσταση στο Παρίσι και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στο Βερολίνο, στη Βιέννη, τη Βουδαπέστη, στην Πράγα. το Μιλάνο και στη Βενετία. Το καταστατικό που συνέταξε ο Μαρξ, σε συνεργασία με τον Φρίντριχ Ένγκελς, φώτιζε εκείνες τις εξεγέρσεις, προσφέροντας μια ανάλυση των αντιθέσεων της ευρωπαϊκής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, αλλά και μια ερμηνεία για την φύση των επαναστατικών δρωμένων.
Κυρίαρχη στο Μανιφέστο και σε άλλα γραπτά του Μαρξ και του Ένγκελς, ήταν η ιδέα του ρόλου της οικονομίας και των οικονομικών-κοινωνικών σχέσεων, η υπόθεση ότι η φύση της ταξικής κοινωνίας και των ταξικών αγώνων αποτελούσαν τον κινητήριο μοχλό της ιστορίας, την πεποίθηση ότι την αστική – καπιταλιστική κοινωνία, έπρεπε να την διαδεχτεί μια σοσιαλιστική κοινωνία, που θα στηριζόταν στο προλεταριάτο, ως τελευταία πράξη της Ιστορίας προτού εγκαθιδρυόταν το καθεστώς της ελευθερίας, δηλαδή ο κομμουνισμός.
Το 1864 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Διεθνής ΄Ένωση Εργατών κατά την διάρκεια μιας συγκέντρωσης αλληλεγγύης υπέρ της Πολωνίας και των αγώνων της για ανεξαρτησία. Ο Μαρξ συνέταξε το πρόγραμμα και το καταστατικό, ενώ αργότερα παρουσίασε την εναρκτήρια κατεύθυνση εκείνης της ένωσης που στη συνέχεια έγινε γνωστή ως Α΄ Διεθνής.
Τα βασικά σημεία του προγράμματος ήταν η χειραφέτηση των εργατών, η οποία θα επιτυγχανόταν με αγώνες και αυτόνομη οργάνωση των τάξεων, διεθνή αλληλεγγύη και συντονισμό ανάμεσα στους εργαζόμενους όλων των χωρών, όπως και η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας ως εισαγωγή της σοσιαλιστικής αλλαγής στην κοινωνία.
Η Κομμούνα του Παρισιού
Στην Κομμούνα του Παρισιού οφείλεται το ότι ο όρος «κομμουνισμός» εξαπλώθηκε πολύ σύντομα και κατέστη το σύμβολο μιας ενδεχόμενης χειραφέτησης και μιας ελευθερίας πραγματικά εφικτής, έστω και εάν το τίμημα θα ήταν αγώνες, αιματοχυσίες και ήττες.
«Κομμούνα» είναι η ονομασία με την οποία αυτοπροσδιορίστηκε η επαναστατική κυβέρνηση που είχε διορίσει ο λαός του Παρισιού στο τελικό στάδιο του Γαλλοπρωσικού Πολέμου το 1870-1871. Τον Ιανουάριο του 1871 το Παρίσι έπεσε με τους Πρώσους στρατιώτες να εισέρχονται στο Παρίσι. Η παριζιάνικη Εθνοφρουρά που η πλειονότητα της απαρτιζόταν από προλετάριους αποφάσισε να μην δεχθεί ταπεινωτικές συνθήκες ειρήνης αλλά να υποκινήσει εξέγερση την οποία θα καθοδηγούσε η Κεντρική Επιτροπή της Εθνοφρουράς. Η εξέγερση ξέσπασε στις 17 Μαρτίου και εξανάγκασε την κυβέρνηση να καταφύγει στις Βερσαλλίες. Στις 26 Μαρτίου διενεργήθηκαν εκλογές για την ανάδειξη δημοτικού συμβουλίου, του οποίου τα 70 μέλη ονομάστηκαν «κομμουνάροι» και άρχισαν να νομοθετούν με επαναστατικό πνεύμα.
Στα πρώτα μέτρα συγκαταλέγονταν η κοινωνικοποίηση των βιομηχανιών, τις οποίες είχαν εγκαταλείψει οι ιδιοκτήτες τους, η κατάργηση των δημόσιων εισφορών υπέρ των κληρικών, η ισότητα των μισθών κ.α. Η Κομμούνα πολιορκήθηκε από τις κυβερνητικές δυνάμεις, που δρούσαν με την βοήθεια των Πρώσων. Άρχισε μια «εβδομάδα αίματος» Παρά την ήττα, ο Μαρξ διέκρινε στην κυβέρνηση της Κομμούνας «μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, τον πολιτικό σχηματισμό που επιτέλους ανακαλύφθηκε και με τον οποίο μπορεί επιτευχθεί η οικονομική χειραφέτηση της εργασίας»
Η Διεθνής ένωση Εργατών εμπνεύστηκε το νέο πολιτικό όραμα της από τον αγώνα του παρισινού προλεταριάτου όπου η εμπειρία τους είχε διδάξει ότι η επανάσταση χρειαζόταν καθοδήγηση και ότι η άμεση δημοκρατία έπρεπε να εμπιστευτεί μια πρωτοπορία σε καιρό ανάγκης. Το Συνέδριο της Άγια τον Σεπτέμβριο του 1872 ενέκρινε ένα νέο άρθρο το οποίο ενίσχυε το περιεχόμενο της απόφασης που είχε ψηφιστεί στο Λονδίνο: «Στην πάλη ενάντια στη συλλογική εξουσία των πλουτοκρατικών τάξεων το προλεταριάτο δεν μπορεί να δράσει ως τάξη, παρά μόνο αν αποτελέσει το ίδιο ένα ξεχωριστό πολιτικό κόμμα, το οποίο θα έλθει αντιμέτωπο με όλα τα παλιά κόμματα, που έχουν ιδρύσει οι πλουτοκρατικές τάξεις.
Αυτή η συσπείρωση του προλεταριάτου σε πολιτικό κόμμα κρίνεται απαραίτητη ώστε να εξασφαλιστεί ο θρίαμβος της κοινωνικής επανάστασης και του υπέρτατου σκοπού της, της κατάργησης των τάξεων, δηλαδή της αταξικής κοινωνίας. Ο συνασπισμός των εργατικών δυνάμεων, που ήδη επιτεύχθηκε με τους οικονομικούς αγώνες, πρέπει να χρησιμεύσει και ως μοχλός στα χέρια της νέας τάξης στον αγώνα για την άρση της πολιτικής εξουσίας των εκμεταλλευτών της. Καθώς οι φεουδάρχες και οι κεφαλαιοκράτες χρησιμοποιούν τα πολιτικά προνόμια τους για να υπερασπίσουν και να διαιωνίσουν το οικονομικό μονοπώλιο τους και να υποδουλώσουν την εργασία, η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας καθίσταται πλέον το υψηλό καθήκον του προλεταριάτου.»
ΚΑΡΛ ΧΑΙΝΡΙΧ ΜΑΡΞ
Ο Μαρξ γεννήθηκε στο Τρεβ της Πρωσικής Ρηνανίας το 1818 και σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Βερολίνο, όπου ήρθε σε επαφή με τον Χέγκελ. Όταν μετακόμισε στην Ιένα, εγκατέλειψε τα νομικά και γράφτηκε στην Φιλοσοφική, παίρνοντας πτυχίο με διπλωματική εργασία πάνω στον Δημόκριτο και τον Επίκουρο.
Εργάστηκε σαν συντάκτης στην ριζοσπαστική εφημερίδα Rheinische Zeitung το 1842-1843 και μετά το κλείσιμο της εφημερίδας μετακόμισε στο Παρίσι, όπου συναντήθηκε με τις πρώτες κομμουνιστικές οργανώσεις, ολοκλήρωσε το έργο του -Η κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας και του δικαίου- και αφιερώθηκε στις μελέτες πολιτικής οικονομίας.
Το 1844 ο Μαρξ συνδέθηκε με βαθιά φιλία με τον Φρίντριχ Ένγκελς και μαζί του συνέπραξε σε θεωρητικό επίπεδο καθώς και σε επίπεδο πολιτικής πρακτικής. Ύστερα από πιέσεις της πρωσικής κυβέρνησης ο Μαρξ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει και το Παρίσι και εγκαταστάθηκε στις Βρυξέλλες. Εκεί σε συνεργασία με τον Ένγκελς έγραψε την Αγία Οικογένεια και τη Γερμανική Ιδεολογία όπου κυκλοφόρησε το 1932 στην ΕΣΣΔ. Στο έργο αυτό επεξεργαζόταν την αντίληψη περί Ιστορίας, όπου ο μηχανισμός κίνησης της εντοπιζόταν στην «πάλη των τάξεων». Το 1848 η Κομμουνιστική Ένωση, του παρήγγειλε ένα θεωρητικό ντοκουμέντο, και ο Μαρξ με την βοήθεια του Ένγκελς συνέταξε το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, που δημοσιεύτηκε στο Λονδίνο.
Το 1849 μετέβη στο Λονδίνο για να μελετήσει στο Βρετανικό Μουσείο και συνεργάστηκε με την New York Tribune. Εν τω μεταξύ ο Μαρξ είχε παντρευτεί την Τζένη και είχε αποκτήσει τρείς κόρες, έτσι οι οικογενειακές υποχρεώσεις τον ανάγκαζαν να καταφεύγει συχνά στην οικονομική βοήθεια του Ένγκελς. Το 1866 έγινε μια από τις κυρίαρχες μορφές της Διεθνούς Ένωσης Εργατών και άρχισε να γράφει το Κεφάλαιο. Ο πρώτος τόμος εκδόθηκε τον επόμενο χρόνο και ο δεύτερος και ο τρίτος κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατο του, το 1885 και το 1894 επιμελημένοι από τον Ένγκελς.
Σε αυτό το έργο ο Μαρξ αναπτύσσει εις βάθος μια επιστημονική θεωρία για τις κοινωνικές και ταξικές αντιπαλότητες στην καπιταλιστική κοινωνία. Η πολιτική δράση του περιπλέκτηκε με εκείνη του συγγραφέα και έτσι αναδείχθηκε για ένα ευρύ τμήμα του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Απεβίωσε στο Λονδίνο το 1883 , δύο χρόνια μετά τον χαμό της συζύγου του.
Αινείας
