Αρχική ΑΡΘΡΑ Κομμουνισμός – Η άλλη όψη του νομίσματος (Μέρος Π)

Κομμουνισμός – Η άλλη όψη του νομίσματος (Μέρος Π)

27 Απριλίου 2022

Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΔΥΣΗ

Τα γεγονότα που συνέβησαν στην Πολωνία και η ένοπλη επέμβαση των Σοβιετικών στην Ουγγαρία, προκάλεσαν στις τάξεις των δυτικών κομμουνιστικών κομμάτων νέες αναταραχές, λίγους μήνες μετά την ανάγνωση της μυστικής έκθεσης του Χρουστσόφ στο Κ’ Συνέδριο.

Στη Δύση, κυρίως στην Ευρώπη, ο κομμουνισμός επεβίωνε υπό εξωφρενικές συνθήκες που διήρκεσαν όλα τα χρόνια της ανοικοδόμησης και του οικονομικού θαύματος. Στην μια πλευρά ήταν η ιδεολογία και η οργάνωση που αποδείχτηκαν υποταγμένες και αφοσιωμένες προς στην ΕΣΣΔ, και από την άλλη πλευρά συντηρούνταν ο δεσμός με τις μάζες και η πάλη για την βελτίωση των εργασιακών συνθηκών, εφόσον οι εργάτες πίεζαν για να χρησιμοποιηθούν και να διευρυνθούν οι χώροι και τα όργανα της δημοκρατίας και των κοινοβουλευτικών θεσμών.

Η συνολική εικόνα του κομμουνισμού τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες ήταν χαρακτηριστική ενός κινήματος το οποίο όντως στην ηγεσία του κράτους, έδειχνε ένα πρόσωπο θρασύ και βίαιο, ενώ όπου αντιπροσώπευε την εργατιά, πάλευε ενάντια στην εκμετάλλευση και υπερασπιζόταν τις δημοκρατικές αρχές.

Οι ρίζες του φαινομένου αυτού βρίσκονταν στην επιθυμία της κατάκτηση της εξουσίας από τους μπολσεβίκους και την αποτυχία της ευρωπαϊκής επανάστασης. Η πολιτική που προσδιορίστηκε επιβεβαιώνει ότι ο κομμουνισμός ήταν η λαϊκή θρησκεία του 20ου αιώνα, όπου η πίστη και η πειθαρχία έδιναν μια αίσθηση στον ορθολογισμό των υλικών αναλύσεων και στα συναισθήματα, στις αξίες και στις συμπεριφορές μιας ισχυρής αλαζονείας.

Η ελπίδα στο εσωτερικό του σοσιαλιστικού στρατοπέδου να επεξεργαστούν διαφορετικά πρότυπα κομμουνισμού, αποτέλεσε ένα άλλοθι για την αυταπάτη του πλουραλισμού, καθώς δεν προέκυψαν ποτέ απτά παραδείγματα.

Η ΡΩΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΥΣΤΣΟΦ

To 1957 ο Χρουστσόφ μειοψήφησε στο προεδρείο του κόμματος, αλλά κατάφερε με την βοήθεια της στρατιωτικής ηγεσίας, να ανατρέψει την σύγκρουση στην Κεντρική Επιτροπή, όπου τα μέλη που συνδέονταν στο παρελθόν με τον Στάλιν, όπως ο Μαλένκοφ, ο Μολότοφ, ο Μπουλγκάνιν, ο Βαροσίλοφ κ.α. αποπέμφθηκαν και περιθωριοποιήθηκαν επειδή κρίθηκαν αντικομματικοί. Έτσι ο Χρουστσόφ πήρε την ηγεσία της κυβέρνησης και αποφάσισε να προβεί σε οικονομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα οδηγούσαν το βιοτικό επίπεδο της ΕΣΣΔ με εκείνο των ΗΠΑ.

Προγράμματα εργατικών κατοικιών, εξυγίανσης των δημόσιων υπηρεσιών, επιχορηγήσεις των βιομηχανικών κλάδων που συνδέονταν με την βιομηχανική παραγωγή καταναλωτικών αγαθών, μεταρρυθμίσεις των κολχόζ ήταν μερικά από τα μέτρα που πήρε.

Οι κινήσεις του Χρουστσόφ στην διαδικασία αποσταλινοποίησης και η πολιτική ειρηνικής συνύπαρξης με τη Δύση, προκάλεσαν αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΚΚΣΕ αλλά και ένα βαθύ ρήγμα στο εσωτερικό του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Ο Μάο στην Κίνα διεκδίκησε την κληρονομιά της μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας και επέκρινε την ΕΣΣΔ για ιδεολογικό αναθεωρητισμό προξενώντας ένα σχίσμα στο εσωτερικό του σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Στην θεωρητική αντιπαράθεση η οποία το 1969 κορυφώθηκε με κατηγορίες και αφορισμούς και οδήγησε σε 10 χρόνια αργότερα σε συνοριακές συγκρούσεις και την πρώτη ένοπλη σύρραξη ανάμεσα σε σοσιαλιστικές χώρες, μεταξύ Ρωσίας και Κίνας.

Η Αλβανία ακολούθησε την Κίνα και ο Χρουστσόφ προχώρησε με νέες κατηγορίες εναντίον του Στάλιν στο ΚΒ’ Συνέδριο του ΚΚΣΕ και το 1961 κατασκευάστηκε το Τείχος του Βερολίνου για να αναχαιτιστούν οι κάτοικοι της Ανατολικής Γερμανίας να μην καταφύγουν στην Δύση και να εξακολουθήσουν να ζουν στον «κομμουνιστικό παράδεισο»

Σε παγκόσμιο επίπεδο οι σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ ανατράπηκαν από την σύγκρουση στην Κούβα πρώτα με το γεγονός της απόβασης της CIA στον Κόλπο των Χοίρων και αργότερα με την σοβαρή κρίση των πυραύλων, που το 1962 έθεσε σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη. Η οπισθοχώρηση του Χρουστσόφ στον χειρισμό της κρίσης των πυραύλων, κατά την οποία επέδειξε λογική συμπεριφορά και φρόντισε να απομακρύνει την απειλή ενός πυρηνικού πολέμου, έθεσε τις βάσεις , μαζί με την αποτυχία των μεταρρυθμίσεων στην γεωργία, για την καθαίρεση του από την θέση του γενικού γραμματέα του ΚΚΣΕ το 1964.

ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΝΤΕΝΙΣΟΒΙΤΣ

Αυτό το σύντομο μυθιστόρημα του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν στη σοβιετική λογοτεχνική επιθεώρηση Νόβι Μιρ το 1962. Η κυκλοφορία του, λίγους μήνες μετά τις νέες καταγγελίες κατά του σταλινισμού, στη διάρκεια του ΚΒ’ Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, ήταν ένα πολιτικό και λογοτεχνικό γεγονός μεγάλου μεγέθους. Πρώτη φορά ένα αφήγημα με θέμα την πραγματικότητα των γκούλαγκ επιτρεπόταν να εκδοθεί επίσημα. Ο συγγραφέας που είχε φυλακιστεί το 1945 επειδή σε ένα γράμμα του ασκούσε κριτική στον Στάλιν, απελευθερώθηκε το 1956 και άντλησε σε αυτή τη νουβέλα από τα προσωπικά του βιώματα για να περιγράψει τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης στα σταλινικά στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Αυτή η δημοσίευση έδωσε το έναυσμα ώστε να εκδοθούν περαιτέρω μαρτυρίες και καταγραφές του εγκλεισμού στις σταλινικές φυλακές. Αυτό το λογοτέχνημα παραμένει το αναγνωρίσιμο σύμβολο μιας σύντομης αλλά γόνιμης και ελπιδοφόρας περιόδου, που προμήνυε μεταρρυθμίσεις και μόνιμες αλλαγές, αλλά έδυσε οριστικά με την πτώση του Νικίτα Χρουστσόφ.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΕΤΝΑΜ ΣΤΟ ΚΟΝΓΚΟ

Η σχέση του κομμουνιστικού κόσμου με τα απελευθερωτικά και αντιαποικιοκρατικά κινήματα που αγωνίζονταν για ανεξαρτησία ήταν η πλήρης αλληλεγγύη και υποστήριξη των. Σε ιδεολογικό επίπεδο η ΕΣΣΔ ενθάρρυνε την τακτική ενσωμάτωσης των κομμουνιστικών κομμάτων στα απελευθερωτικά και εθνικιστικά λαϊκά μέτωπα, ώστε να έχει τη δυνατότητα ελέγχου και ηγεμονικού ρόλου σε αυτά.

Σε πολλές περιοχές τα κομμουνιστικά κόμματα τέθηκαν επικεφαλής των αγώνων κατά της αποικιοκρατίας ή είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις μαζικές εξεγέρσεις. Στην Ινδία και την Ινδονησία η συνεισφορά των κομμουνιστικών κομμάτων υπέρ της ανεξαρτησίας υπήρξε σημαντική, η κοινωνική εδραίωση η οργανωτική δύναμη και η παρουσία τους στους πολιτικούς θεσμούς των νέων κρατών σημείωσαν σταθερή άνοδο. Στη Μαλαισία, ένα οργανωμένο αντάρτικο καθοδηγούμενο από τους κομμουνιστές αντιστάθηκε για μια δεκαετία έως το 1960 κατά των βρετανικών στρατευμάτων, που αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν στην χώρα την ανεξαρτησία της για να περιορίσουν την δράση των κομμουνιστών.

Στο Βόρειο Βιετνάμ είχαν ανέλθει στην εξουσία από το 1954 ενώ στο Νότιο Βιετνάμ συνεχιζόταν ο ανταρτοπόλεμος κατά των Γάλλων, που διήρκησε εφτά χρόνια. Μετά την νίκη στο Ντιέν Μπιέν Φου το 1954 κατά των Γάλλων, σύντομα τους διαδέχτηκαν οι Αμερικανοί οι οποίοι από το 1960 αυξήσαν τις αποστολές βοήθειας σε όπλα και άλλα είδη στο καθεστώς του Νότου. Το 1964 οι Αμερικανοί ξεκίνησαν τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο Βόρειο Βιετνάμ και έστελναν συνεχώς περισσότερα στρατεύματα για να νικήσουν τους αντάρτες οι οποίοι έπαιρναν στρατιωτική και διπλωματική βοήθεια από την ΕΣΣΔ και την Κίνα.

Ενώ στην Ασία η κομμουνιστική παρουσία εμφανίστηκε ισχυρή και έγινε ακόμα ισχυρότερη μετά από τη νίκη της Κινέζικης επανάστασης, στην Αφρική τα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα οργανώθηκαν αψηφώντας την κομμουνιστική παράδοση, σε εθνικιστική βάση, που εκμεταλλεύτηκε την στήριξη του σοσιαλιστικού στρατοπέδου προς τα αντιαποικιοκρατικά κινήματα στο όνομα του αγώνα κατά του ιμπεριαλισμού και της αρχής της αυτοδιάθεσης των λαών.

Ορισμένα κράτη που είχαν κερδίσει πρόσφατα την ανεξαρτησία τους και κατέκτησαν την εξουσία, στράφηκαν προς τον σοσιαλισμό, όπως η Τανζανία, διατηρώντας την θέση τους στην παγκόσμια αρένα και ξεκινώντας μια μορφή παν αφρικανικής συνεργασίας.

Ο ιδρυτής του Εθνικού Κινήματος του Κόνγκο Πατρίς Λουμούμπα πλησίασε την ΕΣΣΔ για να τον συνδράμει, και το 1958 έθεσε ως πρωταρχικό σκοπό την εθνική ανεξαρτησία, ενθαρρύνοντας τον αγώνα κατά των Βέλγων και τον επόμενο χρόνο ανάγκασε την βελγική αποικιακή κυβέρνηση να αλλάξει στάση.

Οι Ρώσοι έδωσαν το όνομα του σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο της Μόσχας, το Λουμούμπα, που ήταν ανοιχτό σε αλλοδαπούς κυρίως. Το 1960 το Κονγκολέζικο Εθνικό Κίνημα κατέχτησε την πλειοψηφία στις εκλογές και ο Λουμούμπα διορίστηκε πρωθυπουργός. Υπερασπιστής μιας θετικής ουδετερότητας και ενός αντιαποικιακού προγράμματος με δυνατό κοινωνικό περιεχόμενο, ο Λουμούμπα συγκρούστηκε με άλλες πολιτικές τάσεις της χώρας που τα συμφέροντα τους ήταν συνυφασμένα με εκείνα ου Βελγίου και των ΗΠΑ. Θύμα συνωμοσίας, ο Λουμούμπα συνελήφθη και δολοφονήθηκε τον Ιανουάριο του 1961.Παρόλο που δεν είχε ασπαστεί τον κομμουνισμό, το πρόγραμμα του για εθνική και κοινωνική απελευθέρωση σε σύμβολο του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα σε όλο το κομμουνιστικό μπλόκ.

Αινείας

Εδώ το Μέρος Α: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos/

Εδώ το Μέρος Β: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-2/

Εδώ το Μέρος Γ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-3/

Εδώ το Μέρος Δ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-d/

Εδώ το Μέρος Ε: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-e/

Εδώ το Μέρος ΣΤ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-st/

Εδώ το Μέρος Η: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-i/

Εδώ το Μέρος Θ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-th/

Εδώ το Μέρος Ι: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-i-2/

Εδώ το Μέρος Κ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-k/

Εδώ το Μέρος Λ: https://elamcy.com/kommounismos-i-alli-opsi-tou-nomismatos-meros-k/