Ο πυθαγόρειος Φιλόσοφος, Μαθηματικός, Αστρονόμος και Ιατρός
Την εποχή που γεννήθηκε και έζησε ο Φιλόλαος, τον 6ο και 5ο π.Χ. αιώνα, σε ολόκληρη την Μεγάλη Ελλάδα (νότια Ιταλία και Σικελία), επικρατούσε μια πολιτισμική και πνευματική επανάσταση. Οι επιστήμες και οι τέχνες άκμαζαν κοσμώντας την γη της Μεγάλης Ελλάδας με απαράμιλλου κάλλους μνημεία, ναούς και δημόσια κτήρια. Οι ελληνικές πόλεις μεγάλωναν σε έκταση και πληθυσμό ξεπερνώντας ακόμη και αυτές της Μητροπολιτικής Ελλάδας.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον έδρασε και δημιούργησε ο Φιλόλαος. Δεν γνωρίζουμε πότε και πού ακριβώς γεννήθηκε. Πιθανώς στον Κρότωνα ή στον Τάραντα.
Από νωρίς ασπάστηκε την πυθαγόρεια φιλοσοφία που διαδίδονταν σαν φωτιά στις πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας. Όταν όμως κάτι διαδίδεται σε ευρύτατες μάζες αποκτάει γρήγορα και εχθρούς. Ετσι και οι Πυθαγόρειοι, κυνηγήθηκαν για τις καινοτόμες ιδέες τους από την καθεστηκυία τάξη. Όταν οι αντίπαλοι των Πυθαγορείων έκαψαν το σπίτι του Πυθαγόρα στον Κρότωνα, οι μόνοι Πυθαγόρειοι που σώθηκαν ήταν ο Φιλόλαος, ο Λύσις και ο Άρχιππος.
Μετά τον Κρότωνα εγκαταστάθηκε στο Μεταπόντιο (νότια Ιταλία), αλλά εκδιώχθηκε λόγω των αριστοκρατικών του πεποιθήσεων που δεν ήταν αρεστές στα δημοκρατικά πολιτεύματα. Τα πράγματα ήταν επικίνδυνα για τον Φιλόλαο και του άλλους Πυθαγόρειους στην Μεγάλη Ελλάδα, γι’ αυτό ο Φιλόλαος αφού περιπλανήθηκε στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στην Θήβα όπου ίδρυσε σχολή πυθαγόρειας φιλοσοφίας.
Κοντά του μαθήτευσαν ο Σιμμίας και ο Κέβης που ήταν μαθητές του Σωκράτη, που παραβρέθηκαν δίπλα του τις τελευταίες ώρες, λίγο πριν πιει το κώνειο.
Ο Φιλόλαος ασχολήθηκε με την δομή του σύμπαντος, περιέγραψε το ηλιακό σύστημα, βγάζοντας την γη από το κέντρο του και τοποθέτησε την «Εστία του παντός» ή απλά το «πυρ», δηλαδή μια κεντρική φωτιά όπου γύρω της γύριζαν ο ήλιος, η γη, η σελήνη και πέντε πλανήτες. Ανέφερε πως η γη, όπως και όλοι οι άλλοι πλανήτες είχαν σφαιρικό σχήμα. Όρισε ότι η γη γύριζε γύρω από την πύρινη σφαίρα. Ανέφερε επίσης πως η γη περιστρέφονταν πέριξ του άξονά της μέσα σε 24 ώρες.
Το όνομα του Φιλόλαου έγινε γνωστό σε όλο τον ελληνικό κόσμο για την οξύνοια και την ευρυμάθειά του. Ακόμη, επινόησε το χρονικό διάστημα, τον «μεγάλο ενιαυτό» που αποτελούνταν από 59 χρόνια με 21 εμβόλιμους μήνες. Καθόρισε το ηλιακό έτος σε 364 και 0,5 ημέρες, όπως και το σεληνιακό έτος σε 354 ημέρες και τον σεληνιακό μήνα σε 29 και 0,5 ημέρες.
Εκτός από το ηλιακό σύστημα, ο Φιλόλαος ασχολήθηκε και με την Ιατρική. Έλεγε πως οι αιτίες που προκαλούν τις ασθένειες έπρεπε να αναζητηθούν στους «χυμούς» του σώματος που διαταράσσονταν. Τόση ήταν η φήμη του έργου του Φιλόλαου που ο μέγας Πλάτων αγόρασε για 100 μνες (νομισματική μονάδα), ποσό υπερβολικό για την εποχή, τα τρία βιβλία του «Περί Φύσεως». Από τα έργα αυτά λέγεται πως ο Πλάτωνας εμπνεύστηκε κομμάτι της κοσμοθεωρίας του.
Στον Φιλόλαο επίσης αποδίδεται η διατύπωση της θεωρίας της βαρύτητας. Το 450 π.Χ. περίπου επέστρεψε στα χώματα της Μεγάλης Ελλάδας και εγκαταστάθηκε στον Τάραντα όπου δημοσίευσε πολλές εργασίες του γύρω από την Αστρονομία, την Γεωμετρία, την Μηχανική, την Φιλοσοφία και τα Μαθηματικά. Δίπλα του μαθήτευσε ο Αρχύτας ο Ταραντίνος, ένας από τους μεγάλους εφευρέτες του αρχαίου κόσμου. Πίστευε πως τα συστατικά των όντων είναι ανόμοια και αντίθετα και πως η αιτία που τα ενώνει είναι η αρμονία των αριθμών.
Μερικά έργα που έγραψε και σώζονται οι τίτλοι είναι, «Βάκχαι» σε 17 βιβλία, «Μηχανικά», «Περί Παντός», καθώς και πολλά άλλα που δεν σώθηκαν ούτε καν τα ονόματά τους. Δυστυχώς, από όλα αυτά τα έργα σώζονται μόνο μερικά αποσπάσματα. Πάνω στις θεωρίες των Πυθαγορείων βασίστηκαν οι επιστημονικές θεωρίες του Κοπέρνικου και του Γαλιλαίου για το ηλιακό σύστημα. Ένας από τους κύριους εκφραστές του ήταν ο Φιλόλαος. Δεν γνωρίζουμε πώς και πού τελείωσε τον βίο του ο Φιλόλαος, το σίγουρο είναι όμως πως με τα γραπτά και τις θεωρίες του εξέλιξε τις επιστήμες με τις οποίες καταπιάστηκε.
