Ο Διγενής και τα παιδιά του, οι αλησμόνητοι αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., ξεκίνησαν έναν ένοπλο αγώνα ενάντια σε μια αυτοκρατορία, γεγονός το οποίο φάνταζε ως παραλογισμός και καθαρή αυτοκτονία. «Δεν θα σε ακολουθήσουν παρά μερικές δεκάδες», έλεγαν στον Γρίβα Διγενή λίγο πριν στολίσει την Ελληνική Ιστορία με αιματοβαμμένες σελίδες δόξης. Απτόητος εκείνος, τους διέψευσε με το θάρρος, τη γενναιότητα και κυρίως, την ακλόνητη Πίστη του. Συνεπήρε το δημιούργημά του, η θρυλική Ε.Ο.Κ.Α., όχι μερικές δεκάδες τρελούς, αλλά έναν ολόκληρο Λαό, ένα ολάκερο Έθνος το οποίο και προπαντός την Ελληνική Νεολαία. Κάθε μέρα και μια ιστορία άκρατου ηρωισμού…
ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ
Γεννήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1937, στο χωριό Κάτω Αμίαντος της επαρχίας Λεμεσού. Τελείωσε το δημοτικό του χωριού του και εργαζόταν ως ηλεκτροτεχνίτης στο μεταλλείο Αμιάντου και ήταν ιδρυτικό στέλεχος της ΣΕΚ Αμιάντου.
Ήταν ενεργό μέλος από τις πρώτες πολεμικές επιχειρήσεις. Συμμετείχε στην ιστορική μάχη του Πεύκου μεταξύ Κυπερούντας και Χανδριών, στις 23 Νοεμβρίου 1955, την οποία διηύθυνε προσωπικά ο Αρχηγός Διγενής, στην επιχείρηση εναντίον των φρουρών των εκρηκτικών υλών του μεταλλείου Αμιάντου, στις 25 Νοεμβρίου 1955 και στην επιχείρηση στο Κόκκινο Φανάρι, μεταξύ Αμιάντου – Τροόδους, στις 5 Δεκεμβρίου 1955.
Καθοριστική επίσης υπήρξε η συμβολή του στη διαφυγή του Αρχηγού Διγενή στα λημέρια της Ε.Ο.Κ.Α. στα Σπήλια, μετά τη μάχη.
Τον Ιανουάριο του 1956 συνελήφθη έπειτα από προδοσία. Βασανίστηκε και κλείστηκε στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1956 δραπέτευσε μαζί με άλλους έξι συγκρατούμενους του. Ενώθηκε με τις ανταρτικές ομάδες του Γρηγόρη Αυξεντίου στην Πιτσιλιά και έλαβε μέρος σε δυο ενέδρες μεταξύ Πάνω και Κάτω Αμιάντου και στην εκτέλεση άγγλου πράκτορα στον Αμίαντο.
Μετά τις μεγάλες προδοσίες στην Πιτσιλιά, στις αρχές Ιανουαρίου 1957, ο Ευαγόρας κατέφυγε μαζί με την ομάδα του Λένα στην ορεινή περιοχή Γεράσας. Εκεί ο Λένας τον όρισε ως υπεύθυνο της ομάδας, όταν ο ίδιος χρειάστηκε να επιστρέψει στον τομέα του για επείγουσες διευθετήσεις.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1957, ημέρα κατά την οποία έπεσαν οι ήρωες Δημητράκης Χριστοδούλου και Σωτήρης Τσαγγάρης και τραυματίστηκε ο Λένας, ο Ευαγόρας ενέπεσε σε ενέδρα των άγγλων, ενώ επέστρεφε στην περιοχή του και τραυματίστηκε ελαφρά στο κεφάλι. Από εκεί κατάφερε να διαφύγει στη Λεμεσό με το Μιχαήλ Ασσιώτη.
Τον Μάιο του 1957, κατόπιν εντολής του Διγενή, ανέλαβε την οργάνωση ανταρτικής ομάδας στην περιοχή Σολέας, με κρησφύγετο κοντά στη Γαλάτα.
Στις 8 Οκτωβρίου 1957 δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τον Προδότη Μιχαήλ Ασσιώτη, ο οποίος στη συνέχεια δολοφόνησε τον τροφοδότη τους και εξάδελφο του Ευαγόρα, Χρύσανθο Μυλωνά. Μετά την αποτρόπαια αυτή πράξη, παραδόθηκε στους άγγλους συνεχίζοντας το προδοτικό του έργο.
Η κηδεία του έγινε στο χωριό του και πήρε μορφή εθνικής μυσταγωγίας. Οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν την παρουσία του πατέρα του Παπαχριστοφόρου, τον οποίο κρατούσαν στα κρατητήρια. Η συμπεριφορά των άγγλων ξεσήκωσε τους κρατουμένους σε έντονη διαμαρτυρία κατά την οποία έβαλαν φωτιά στα Κρατητήρια.
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΜΥΛΩΝΑΣ
Γεννήθηκε το 1939 στο χωριό Γαλάτα. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού και ήταν ακόμα μαθητής της Ε΄ τάξης του Ελληνικού Γυμνασίου Σολέας, όταν δολοφονήθηκε.
Μυήθηκε στην Ε.Ο.Κ.Α. το 1955, από τον αδελφό του Κυριάκο και είχε ενεργό συμμετοχή στη στρατολόγηση μαθητών του Γυμνασίου Σολέας. Διέθετε όλο του το χρόνο στην εκτέλεση διαφόρων αποστολών ενώ είχε την ικανότητα της πρωτοβουλίας. Μεταξύ των ευθυνών που είχε, ήταν η διανομή φυλλαδίων, η αναγραφή συνθημάτων και η παρακολούθηση των κινήσεων πρακτόρων των άγγλων.
Το 1956 προωθήθηκε σε ομάδα δολιοφθορέων της Γαλάτας, και μαζί με άλλους αγωνιστές ανέλαβε την απόκρυψη όπλων και πήρε μέρος σε ενέδρες.Το Νοέμβριο του 1956, ως υπεύθυνος αποστολής, ανατίναξε με την ομάδα του τη γέφυρα στο “Μύλο της Τροοδίτισσας” της Γαλάτας τη στιγμή που περνούσε άγγλος ταγματάρχης, ο διοικητής του στρατοπέδου Κακοπετριάς.
Από το Φεβρουάριο του 1957 μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1957, ήταν το δεξί χέρι του τότε τομεάρχη του με προσφορά πολύ σημαντική. Πολλές δραστηριότητες της Οργάνωσης διεκπεραιώνονταν μέσω του. Κατά το διάστημα αυτό εκπαιδεύτηκε στην κατασκευή βομβών και άλλων εκρηκτικών μηχανισμών στη Λευκωσία.
Το Μάιο του 1957, κατόπιν εντολής από την Ε.Ο.Κ.Α., ανέλαβε μαζί με δυο άλλους συναγωνιστές του την κατασκευή κρησφύγετου στην περιοχή του, για να δεχθεί μια ανταρτική ομάδα με δυο καταζητούμενους. Το κρησφύγετο βρισκόταν στο δάσος, πάνω στο χωριό Καλιάνα, και σ’ αυτό εγκαταστάθηκε η ομάδα του ήρωα και πρώτο του ξαδέλφου Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου από τον Κάτω Αμίαντο. Ο Χρύσανθος ανέλαβε την τροφοδοσία των δυο ανταρτών.
Το βράδυ της 8ης Οκτωβρίου 1957 ο Χρύσανθος Μυλωνάς, μαζί με συναγωνιστή του, ξεκίνησαν από το χωριό τους μεταφέροντας την αλληλογραφία και τροφή για τους αντάρτες, στο ορεινό τους κρησφύγετο, σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από τη Γαλάτα. Εκεί τους ανέμενε ο Μιχαήλ Ασσιώτης, ο οποίος δολοφόνησε εν ψυχρώ το Χρύσανθο πυροβολώντας τον, αφού προηγουμένως είχε δολοφονήσει και τον Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου μέσα στο κρησφύγετό τους.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΟΙ ΗΡΩΕΣ!
Ο Αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. κατά τα έτη 1955-59, είναι στολισμένος με αδιανόητες για τον μέσο νου πράξεις αυτοθυσίας και γενναιότητας. Η Ιστορία είναι όμως αμείλικτη και τούτο είναι το Τίμημα της Ελευθερίας. Υπό την καθοδήγηση του Ηγέτη και Πατέρα των Αγωνιστών, Γεώργιου Γρίβα Διγενή, η Ε.Ο.Κ.Α. έλαμψε δίνοντας νέα διάσταση στην αιώνια πολεμική αρετή των Ελλήνων. Εντούτοις, η πολυπόθητη Ένωση με την Ελλάδα δεν επετεύχθη, παρότι άπαντες έπραξαν το Εθνικό τους Καθήκον εις το ακέραιον.
Περνώντας στο Πάνθεον των Ηρώων, πίσω τους άφησαν τις θρυλικές μάχες κατά των εχθρών της Πατρίδος και του Λαού μας, με αποκορύφωμα την ταπείνωση της βρετανικής αυτοκρατορίας. Εμπρός τους όμως, άφησαν τον σπόρο τον καλό της Άσβεστης Πίστης στο Ιδανικό της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο Γρίβας και οι λεβέντες του δεν απέθαναν, Ζουν, Ζουν και μας καθοδηγούν! ΕΜΠΡΟΣ ΕΛΛΗΝΕΣ!
