Το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο (Ε.ΛΑ.Μ.) παρευρέθηκε το πρωί της Κυριακής στη κοινότητα Σπηλιών της Επαρχίας Λευκωσίας, όπου τίμησε τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ που άφησαν την τελευταία τους πνοή στην φονική έκρηξη στο Κούρδαλι κατά τον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ.
Στο μνημείο των τεσσάρων ηρώων στο κέντρο των Σπηλιών, στεφάνι εκ μέρους του Προέδρου του ΕΛΑΜ κατέθεσε ο Αναπληρωτής επαρχιακός Λευκωσίας Ιωσήφ Κορφιάτης και εκ μέρους της Τοπικής Τροόδους στεφάνι κατέθεσε ο Αντώνης Αντωνίου.
Η ιστορία:
Ήταν 20 Ιουνίου του 1958, όταν γράφτηκε ακόμα μια δραματική ιστορία στις ένδοξες σελίδες του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ στη Κύπρο. Οι τέσσερις ήρωες αυτή τη φορά ήταν, ο Ανδρέας Πατσαλίδης 28 χρονών, από τα Καννάβια, ο Αλέκος Κωνσταντίνου 23 χρονών, από το Βαρώσι (γεννήθηκε στην Κακοπετριά), ο Κώστας Αναξαγόρου 27 χρονών, από τα Σπήλια και ο Παναγιώτης Γεωργιάδης 30 χρονών, από τα Λειβάδια Πιτσιλιάς. Εκείνη την ημέρα, οι τέσσερις αγωνιστές ήταν μαζεμένοι στο σπίτι του Ανδρέα Πατσαλίδη και προετοίμαζαν την επόμενη βομβιστική επίθεση. Υπό τις οδηγίες του Παναγιώτη Γεωργιάδη, επεξεργάζοντο μια νάρκη, μεγάλης ισχύος και εντόπιας κατασκευής. Δυστυχώς όμως, από άγνωστη αιτία, ξαφνικά μια εκτυφλωτική λάμψη τους τύλιξε και τους μετέφερε στο Πάνθεον των ηρώων της ΕΟΚΑ.
Το ολοκαύτωμα στα Κούρδαλι μαρτυρεί τόσο τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξαγόταν ο Αγώνας, όσο και την έλλειψη πολεμικού υλικού και την αναπλήρωση του με πρόχειρα αυτοσχέδια μέσα που κατασκεύαζαν οι ίδιοι οι αγωνιστές. Μαρτυρεί επίσης και το ηρωικό πνεύμα, την ετοιμότητα για θυσία και το απόλυτο δόσιμο των νέων της εποχής στην ιδέα της ελευθερίας της πατρίδας. Οι Άγγλοι μετέφεραν τα κομματιασμένα κορμιά των αγωνιστών στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, όπου δεκάδες συγγενείς και συναγωνιστές από τις γενέτειρές τους έσπευσαν την επομένη να τους παραλάβουν.
Ενδεικτικό του πνεύματος του Αγώνα και των τιμών που αποδόθηκαν στους 4 αγωνιστές είναι οι παλλαϊκές εκδηλώσεις που ακολούθησαν τη θυσία τους. Η παραλαβή των σορών τους από το νοσοκομείο και η κηδεία τους έγιναν σε πρωτοφανή ατμόσφαιρα πατριωτικών και αγωνιστικών αισθημάτων. Χαρακτηριστικές είναι οι σχετικές περιγραφές του Τύπου της εποχής:
«Συγκλονιστικαί σκηναί εσημειώθησαν κατά την παράδοσιν των νεκρών, επί των σορών των οποίων κατατέθηκαν υπό των Ελληνίδων αδελφών του νοσοκομείου στέφανοι εκ μέρους των ιατρών και του προσωπικού του νοσοκομείου.
Μία νοσοκόμος εξεφώνησεν αποχαιρετιστήριον πατριωτικήν ομιλίαν προς τους φονευθέντας “Τα ονόματα σας”, είπεν η αδελφή νοσοκόμος, “θα αναγραφούν εις τον κατάλογον των μαρτύρων του απελευθερωτικού αγώνος του Ελληνικού Κυπριακού λαού, ο οποίος με αίσθημα υπερηφάνειας αποκαλύπτεται προ της θυσίας σας, ηρωικά τέκνα”.
Επί του στεφάνου των νεαρών Ελληνίδων αδελφών ανεγράφετο:
«Ως της Κύπρου νεκροί τιμημένοι, την Αγίαν σας μνήμην τιμώ, κι η φτωχή μου η μούσα θλιμμένη, ένα δάκρυ σας χύνει θερμό.»
«Υπό τους ολοφυρμούς των οικείων και των ομοχωρίων των ανεχώρησεν η νεκρική πομπή εκ Λευκωσίας περί την 1.15μ.μ., καθ’ ον χρόνον ουρανομήκη χειροκροτήματα και ιαχαί ως “τιμή και δόξα στους αθάνατους αδελφούς μας” εδόνουν την ατμόσφαιραν, προκαλούσαι ισχυράν συγκίνησιν εις πάντας. Εκ των κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς λευκά μανδήλια εσείοντο προς χαιρετισμόν της νεκροφόρου πομπής ενώ εις τα επί της διαδρομής χωρία οι κάτοικοι γονυπετείς έραινον με φύλλα δάφνης και ανθέων τον δρόμον ίνα διέλθουν τα φέρετρα των θανόντων.
…περί την 6 μ.μ. ώραν τα φέρετρα των τεσσάρων αθανάτων εφθανον εις Σπήλια, όπου μεσίστιοι σημαίαι και δάφνινοι στέφανοι υψωμένοι επί ιστών, έκλιναν προ της εμφανίσεως των εις την είσοδον του χωρίου, όπου γονυπετής η κοινότης Σπηλιών, Κουρδάλων, Κανναβιών και κάτοικοι Κυπερούντας, Λειβαδιών, Πολυστύπου και άλλων χωρίων εχαιρέτησαν δια ζητωκραυγών και εκφωνήσεως ενθουσιώδους ομιλίας τα φέρετρα άτινα ανείχον επί των ώμων των όλκιμοι νέοι, περιτυλίξαντες ταύτα δι’ Ελληνικών σημαιών».
Πάνω από το πιο πολύνεκρο ατύχημα της ΕΟΚΑ πλανιόταν το μυστήριο για την ταυτότητα των δύο από τους νεκρούς, αφού μόνο οι Πατσαλίδης και Αναξαγόρα αναγνωρίστηκαν αρχικά. Καθώς ψαλλόταν η νεκρώσιμη ακολουθία και για τους τέσσερις, έγινε η αναγνώριση του Παναγιώτη Γεωργιάδη, ενώ η αναγνώριση του Αλέκου Κωνσταντίνου έγινε τρεις μέρες μετά το ολοκαύτωμα, από την τραγική μητέρα του.
Οι μορφές των τεσσάρων ηρώων αναπλάστηκαν σε μνημείο στην είσοδο των Σπηλιών, για να δίνουν μαθήματα αυτοθυσίας και αρετής, ενώ το σπίτι του Πατσαλίδη έγινε χώρος εθνικού προσκυνήματος. Το ολοκαύτωμα των τεσσάρων αγωνιστών στα Κούρδαλι παραμένει δείκτης του χρέους για την ελευθερία της πατρίδας. Στους τάφους και τα μνημεία των ηρώων απιθώνονται οι δάφνες του θαυμασμού της γενιάς τους και των νεότερων.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!
