Από την στιγμή της σχεδίασης του χάρτη του Ιράκ το 1916 από τους Sykes-Picot, η ταυτότητα αυτής της χώρας ήταν αμφισβητήσιμη από εθνοτικές, πολιτιστικές και φυλετικές αντιπαλότητες. Το ιρακινό Σύνταγμα του 2005 προσπάθησε να δημιουργήσει μηχανισμούς ομοσπονδοποίησης, όμως υπό τις συνθήκες του συμμοριτοπολέμου οι κυβερνητικοί μηχανισμοί της Βαγδάτης προς αυτή την κατεύθυνση απέτυχαν. Το αποτέλεσμα ήταν η αποδυνάμωση της ταυτότητας ενός ενωμένου Ιράκ.
Η περιφερειακή κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν KRG (Kurdistan Regional Government) με έδρα την πόλη Ερμπίλ, έχοντας στο ενεργητικό της τους νικηφόρους αγώνες της κατά των ισλαμοσυμμοριτών και με αιχμή το δημοψήφισμα που διεξήχθη στις κουρδικές επαρχίες του Ιράκ, ανακοίνωσε προ ημερών την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν από την Βαγδάτη. Παρεμπιπτόντως η Ουάσιγκτον, με τα όπλα της οποίας πολεμούν ως επί το πλείστον οι Κούρδοι του Ιράκ, ουδόλως διατύπωσε αιχμηρή αντίδραση κατά του δημοψηφίσματος, ανακοινώνοντας απλά ότι δεν είναι κατάλληλη η στιγμή για την διεξαγωγή του, ενώ η Μόσχα διατύπωσε την άποψη ότι ο κουρδικός λαός δικαιούται την αυτοδιάθεση του.
Η στάση της Ουάσιγκτον και της Μόσχας ήταν σαφέστατα μια σημαντική νίκη, ένα σημαντικό επίτευγμα για τους Κούρδους του Ιράκ. Το ερώτημα είναι τι θα προκύψει μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Ιρακινού Κουρδιστάν και πως η δυναμική των γεγονότων επηρεάζει τα περιφερειακά κράτη, την Βαγδάτη, την Ουάσιγκτον και την Μόσχα, καθώς όλοι αυτοί ήδη έχουν προχωρήσει στην μετά-ISIS εποχή και προγραμματίζουν τα βήματα που θέλουν να ακολουθήσουν. Υπενθυμίζουμε ότι στις κουρδικές επαρχίες πραγματοποιείται το 70% της συνολικής παραγωγής πετρελαίου του Ιράκ.
Η κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης αντέδρασε στο κουρδικό δημοψήφισμα στέλνοντας στρατιωτικές δυνάμεις να καταλάβουν την κουρδική πόλη Κιρκούκ, καθώς στην περιοχή υπάρχουν σημαντικές πετρελαϊκές υποδομές και ενεργειακά κοιτάσματα. Η κατάσταση στην πόλη είναι αρκετά τεταμένη, με τις δυνάμεις των Κούρδων Πεσμεργκά και τα άρματα της Βαγδάτης να βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής, ενώ παρατηρητές αναφέρουν αψιμαχίες μεταξύ Κούρδων και ιρακινών στρατιωτών. Η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Βαγδάτη με δήλωση της εξέφρασε την ανησυχία της και κάλεσε τις δυο πλευρές να θέσουν τέρμα στις στρατιωτικές ενέργειες. Το κείμενο της πρεσβείας κάνει λόγο για ειρηνική δράση των δυο κυβερνήσεων (KRG και Βαγδάτη) και υπενθυμίζει ότι ο κοινός αντίπαλος και των δυο είναι το ISIS.
Η κατάσταση για τις ΗΠΑ περιπλέκεται καθώς εναντίον του ISIS και στο πλευρό των ιρακινών και κουρδικών δυνάμεων μέχρι στιγμής πολεμούσαν και σιίτες πολιτοφύλακες οι οποίοι συνδέονται στενά με την Τεχεράνη. Εάν το Ιρακινό Κουρδιστάν χωριστεί από το Ιράκ, τότε η Βαγδάτη γίνεται εύκολος πολιτικός στόχος για την Τεχεράνη, καθώς στο υπόλοιπο τμήμα της χώρας την πλειοψηφία την έχουν οι σιίτες Ιρακινοί, ενώ οι σουνίτες της χώρας είναι διασκορπισμένοι, άνευ ηγεσίας και χωρίς παραστρατιωτικές δυνάμεις ή πολιτοφύλακες. Το ανωτέρω σκεπτικό εξηγεί και την ήπια αντίδραση της Τεχεράνης στην πρόθεση των Κούρδων του Ιράκ να ανεξαρτητοποιηθούν και την πολιτική της Μόσχας για σημαντική επενδυτική ενίσχυση του Ιρακινού Κουρδιστάν. Από την πλευρά της η Ουάσιγκτον φρονεί, και ίσως δικαίως, ότι οι Κούρδοι Πεσμεργκά είναι ως επί το πλείστον αμερικανόφιλοι και ένα ανεξάρτητο ιρακινό Κουρδιστάν δεν θα έβλαπτε τα συμφέροντα τους στην περιοχή.
Προκύπτει βέβαια το ερώτημα κατά πόσον είναι βιώσιμη η διάσπαση του Ιράκ, καθώς το ζήτημα της σταθερότητας έχει αρκετές διαστάσεις. Το Ιρακινό Κουρδιστάν θα μπορούσε να λειτουργήσει άνευ προβλήματος διότι ήδη έχει κρατικές υποδομές, πυλώνες εξουσίας και έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου. Η σιιτική περιοχή ήδη υφίσταται και έχει έδρα την Βαγδάτη, τουτέστιν ένα «σεχταριστικό» μοντέλο κουρδικό και αραβικό Ιράκ είναι εφικτό, σε αντίθεση με το μοντέλο κουρδικό, σιιτικό, σουνιτικό. Τουτέστιν το βόρειο Ιράκ που ελέγχεται από τους Κούρδους ουσιαστικά ήδη έχει κρατική οντότητα, το νότιο Ιράκ με έδρα την Βαγδάτη που ελέγχεται από τους σιίτες έχει επίσης κρατική οντότητα και έσοδα από πετρελαιοπηγές. Όμως το δυτικό Ιράκ που πληθυσμιακά υπερτερούν οι σουνίτες είναι μια έρημος χωρίς φυσικούς πόρους, όχι μόνο πετρελαίου αλλά και νερού, τουτέστιν ένα σουνιτικό Ιράκ δεν είναι βιώσιμο. Βεβαίως και υφίστανται πολλοί αλληλεπικαλυπτόμενοι πληθυσμοί και περιοχές μεταξύ αυτών των τριών ευρύτερων περιοχών, θα ήταν όμως πολύ δύσκολο να αναλυθούν με ακρίβεια.
Το Ιράκ de facto είναι ήδη χωρισμένο και έχει μια κουρδική και μια αραβική ταυτότητα. Το να κρατηθεί ενωμένο είναι δυσκολότερο από την διαίρεση του, πολιτικά και στρατιωτικά. Ο μόνος τρόπος να κρατηθεί ενωμένο είναι δια μέσου της βίαιης καταστολής, κάτι που κατάφερε επί πολλά χρόνια ο Σαντάμ Χουσεΐν, κάτι που δεν μπορεί όμως πλέον να υλοποιηθεί, κυρίως λόγω της στρατιωτικής δύναμης των Κούρδων και των γεωστρατηγικών ισορροπιών. Είναι βέβαιο ότι η ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν θα συμπαρασύρει σε αυτή την ατραπό και άλλες κουρδικές περιοχές της Μέσης Ανατολής, κυρίως της βόρειας Συρίας και της νοτιοανατολικής Τουρκίας. Όπως έχουμε τονίσει πολλές φορές ο κουρδικός εφιάλτης για την Άγκυρα μόλις άρχισε.
