ΜΕΡΟΣ Α

Αμέσως μετά την Μικρασιατική καταστροφή, ακολούθησε μία ακόμα καταστροφή που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Που παραμένει άγνωστη σε πολλούς μέχρι και σήμερα.

Βασικά είναι η δεύτερη σύγχρονη τραγωδία του Ελληνισμού και της Ελλάδας.

Το 1922 και 1923 ανάμεσα στη Μικρασιατική Καταστροφή και τη Συνθήκη της Λωζάνης, η Ελλάδα παρακολουθούσε απαθής τον πολυπληθέστατο και ακμαίο Ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης να εκδιώκεται βίαια από τους τόπους του και να σβήνουν ταυτόχρονα τα εθνικά της όνειρα.

Μη κάνοντας το παραμικρό για να σταματήσει τα όσα συνέβαιναν η Ελλάδα παρακολουθούσε τις εξελίξεις ανάμεσα στην Τουρκία και τη Μεγάλη Βρετανία να διαμορφώνουν μια δεύτερη εθνική τραγωδία λίγες μέρες αφότου η Σμύρνη καταστράφηκε και οι Έλληνες υπέστησαν τις αγριότητες των Τούρκων του Κεμάλ.

Η κατάρρευση του ελληνικού μετώπου στην Μικρά Ασία, τον Αύγουστο του 1922 άφησε τους ελληνικούς πληθυσμούς απροστάτευτους αλλά και την Μεγάλη Βρετανία χωρίς την προστατευτική ασπίδα του ελληνικού στρατού, αφού ο ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία κάλυπτε τα Στενά, την Κωνσταντινούπολη και την ουδέτερη ζώνη που κατείχαν οι Σύμμαχοι στις ακτές της Προποντίδας. Με την  άφιξη του Κεμάλ, στις 31 Αυγούστου 1922, ξεκίνησε και η κρίση μεταξύ της Τουρκίας και της Μ. Βρετανίας, αλλά και μεταξύ Μ. Βρετανίας και Γαλλίας. Την κρίση πυροδότησε η δήλωση του Κεμάλ ότι μόνο η παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία θα απέτρεπε τη σύγκρουση με τους συμμάχους. Μετά την απαίτηση του Κεμάλ η Μ. Βρετανία ετοιμαζόταν για πολεμική σύγκρουση με την κεμαλική Τουρκία. Οι Γάλλοι όμως απέσυραν τα στρατεύματα τους από το ασιατικό τμήμα της ουδέτερης ζώνης, την οποία απειλούσε ο Κεμάλ. Η Γαλλία διαχώρισε την θέση της και υποστήριξε την απαίτηση των Τούρκων για προσάρτηση στην Τουρκία της Ανατολικής Θράκης και των Στενών.

Οι Άγγλοι δεν είχαν σκοπό για πολεμική εμπλοκή με τους Τούρκους και επεδίωξαν συνεννόηση με την Τουρκία, αφού η Γαλλία ήδη είχε δεχθεί  τις απαιτήσεις της Τουρκίας,. Οι σύμμαχοι των, οι Έλληνες χωρίς να ερωτηθούν θα πλήρωναν το τίμημα, το οποίο ήταν η Ανατολική Θράκη. Οι Έλληνες στερούνταν διπλωματικής αντιπροσώπευσης, το καθεστώς στην Αθήνα ήταν υπό κατάρρευση και γενικά βρίσκονταν κάτω από την ψυχολογία της ήττας.

Στην  απόφαση των Συμμάχων για την απόδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία υπήρχε και η εγκατάλειψη της Κωνσταντινούπολης, των Στενών και της ουδέτερης ζώνης.

Παρά την ταπείνωση των Συμμάχων, αυτοί είχαν πάρει τα κέρδη τους. Η Μ. Βρετανία στη Μεσοποταμία, το Κουρδιστάν και τα πετρέλαια της Μοσούλης. Η Γαλλία στη Συρία και τον Λίβανο και η Ιταλία, με την καταστροφή της Ελλάδος. Είχαν απομακρύνει την Τουρκία από την προσέγγιση της προς την Σοβιετική Ένωση. Οι σύμμαχοι ήθελαν τώρα την Τουρκία ως βασική χώρα στη ζώνη απομόνωσης που ετοίμαζαν γύρω από τη νεαρή Σοβιετική Ένωση.

Η εκχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία αποτελούσε το δώρο για τη στενή μελλοντική της σχέση με τους συμμάχους.

Πάντως η κατάσταση στο μέτωπο της Ανατολικής Θράκης δεν ήταν αποθαρρυντική. Ο Ελληνικός στρατός ήταν ισχυρός καθώς εκτός από το Δ’ Σώμα στρατού, λίγο πριν από την κατάρρευση είχε μεταφερθεί μια ακόμα ενισχυμένη μεραρχία για να για να επιχειρηθεί η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και έτσι να εκβιαστεί ο Κεμάλ σε συμβιβασμό. Την ίδια στιγμή ανάμεσα στην Ανατολική Θράκη και τους Τούρκους του Κεμάλ που βρίσκονταν στην Νικομήδεια βρισκόταν η Κωνσταντινούπολη υπό Συμμαχική κατοχή. Ακόμα και εάν οι Σύμμαχοι παρέδιδαν την Κωνσταντινούπολη στον Κεμάλ (και δεν προλάβαινε να την καταλάβει ο Ελληνικός στρατός που απείχε μόλις 30 χλμ)  η μεταφορά στρατευμάτων από την Ασία προς την Ευρώπη θα ήταν αδύνατη για τους Τούρκους καθώς δεν διέθεταν πλοία.

Αντιθέτως το Ελληνικό ναυτικό θα ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος, τόσο στο Αιγαίο, όσο και στην θάλασσα του Μαρμαρά, όσο και στον Εύξεινο Πόντο.

Η Ελληνική πλευρά είχε την δυνατότητα για να ελιχθεί και να καθυστερήσει αποφασιστικά. Ακόμα και να εμποδίσει την μεταφορά Τούρκων στην Ανατολική Θράκη. Υπήρχε επίσης η περίπτωση να αρνηθούν οι Έλληνες να εκκενώσουν την Ανατολικά Θράκη. Μια τέτοια κατάσταση θα έφερνε αμέσως σε ευθεία αντιπαράθεση τους Συμμάχους με την Τουρκία και το λιγότερο που θα κέρδιζαν οι Έλληνες ήταν πολύτιμος χρόνος. Η διάβαση των Τούρκων από τον Βόσπορο ή τον Ελλήσποντο, που κατείχαν με λίγες δυνάμεις οι Άγγλοι, σήμαινε Άγγλο-Τουρκική σύγκρουση, κάτι που εξυπηρετούσε τα στρατηγικά συμφέροντα της Ελλάδος. Βρισκόταν δηλαδή η νικημένη Ελλάδα σε θέση που της έδινε τη δυνατότητα να δημιουργήσει μια αγγλική ασπίδα και να αποφύγει νέα σύγκρουση με τους Τούρκους. Φυσικά η Ελλάδα δεν είχε τις οικονομικές δυνατότητες για να συνεχίσει τον πόλεμο. Η ιστορική εμπειρία όμως, μας διδάσκει ότι λαοί που είναι αποφασισμένοι και θέλουν να επιβιώσουν, βρίσκουν τα μέσα για να αντισταθούν.

Αινείας