Επειδή γίνονται διάφορες αναφορές στις εκρήξεις της 29ης Φεβρουαρίου 1956 και επαναλαμβάνονται ισχυρισμοί που στερούνται ιστορικής ακρίβειας, ενώ επιρρίπτονται ανευθύνως ευθύνες στον Αρχηγό και αγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, κρίνεται χρήσιμη η συνοπτική παράθεση των γεγονότων και των μαρτυριών, όχι για αντιδικία αλλά για την ιστορική αλήθεια, από ευρύτερη έρευνα που υπέβαλα προ ετών στο Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ. Επί του θέματος επισημαίνονται:
1. Τη νύχτα της 29ης Φεβρουαρίου 1956, ήταν Τετάρτη, λίγο πριν συναντηθούν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος με τον Υπουργό Αποικιών της Αγγλίας, Λένοξ Μπόιντ και τον κυβερνήτη σερ Τζον Χάρτινγκ, στην οικία του Άγγλου αρχιδιακόνου Άντνεϊ, στην οδό Κάνιγγος, Λευκωσίας, όντως ερρίφθησαν 19 βόμβες και εξερράγησαν οι 17, μεταξύ των ωρών 19.20 και 19.55 στις οδούς Λευκωσίας: Μακαρίου Β΄, Παλαιολόγου, Πίνδου, Αισχύλου, Σοφοκλέους, στις οδούς Αγίου Δομετίου: Ρόδου, Διονύσου, στις οδούς Καϊμακλίου: Δίωνος και Αρεθούσης, στις οδούς Νεαπόλεως: Σουλίου και Ρήγα Φεραίου.
2. Τις βόμβες έρριψαν αγωνιστές της ΕΟΚΑ, αλλά η απόφαση για τις εκρήξεις δεν ελήφθη από το στρατιωτικό Αρχηγό της ΕΟΚΑ. Η απόφαση ήταν πολιτική και από την ανάλυση των γεγονότων και των συγκυριών συνάγεται ότι εθεωρήθη πως οι εκρήξεις θα ασκούσαν θετική επιρροή στην εξέλιξη των συνομιλιών που άρχισαν μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Χάρτινγκ από τον Οκτώβριο του 1955. Παρά τον αρχικό υπολογισμό, οι εκρήξεις χρησιμοποιήθηκαν σαν αφορμή για τη διακοπή των συνομιλιών από τον Λ. Μπόιντ, που ήταν αποφασισμένος να οδηγήσει τις συνομιλίες σε ναυάγιο…
3. Ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ είχε διατάξει κατάπαυση του πυρός από της 15ης Φεβρουαρίου 1956, μετά από μυστική συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο στη Μονή Κύκκου. Τη διαταγή διαβίβασε στο Κέντρο αλληλογραφίας της ΕΟΚΑ στη Λευκωσία, με το σύνδεσμο Τεύκρο Λοΐζου, που την παρέδωσε αυθημερόν στον Μιχαλάκη Πλατάνη, «Δαίδαλο», στα γραφεία του, στην οδό Ερμού και ο Πλατάνης την προώθησε προσωπικά στον υπεύθυνο του Κέντρου, Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου. Η διαταγή διεβιβάσθη σ’ όλους τους τομεάρχες μέχρι την Πάφο και την Καρπασία, με αποτέλεσμα να διακοπεί η δράση της ΕΟΚΑ. Από την 15η Φεβρουαρίου δεν απεστάλη διαταγή που να αναιρεί εκείνην της διακοπής της δράσης.
4. Μετά τη συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο, ο Διγενής ανήγγειλε στους αντάρτες του στρατηγείου ότι ο αγώνας ετερματίσθη και τους προέτρεψε να ετοιμαστούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Μάλιστα επέτρεψε για πρώτη φορά φωτογράφηση του ιδίου και των ανταρτών έξω από το κρησφύγετο του δάσους Κύκκου. Φωτογράφος ήταν ο αντάρτης Μίκης Φυρίλλας, δραπέτης από το κάστρο της Κερύνειας.
5. Μετά τις εκρήξεις ο Διγενής διέταξε έρευνα για να πληροφορηθεί ποιοι και γιατί τις προκάλεσαν (ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ: Τεύκρου Λοΐζου, Μιχαλάκη Πλατάνη, Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου, Γιαννάκη Δρουσιώτη, Νίκου Ιωάννου, Μίκη Φυρίλλα, Λάμπρου Καυκαλλίδη, Κωνσταντίνου Λοΐζου, Ανδρέα Αγγελόπουλου, Λουκή Καρανίκη, Γιάννη Σπανού, Ανδρέα Τσιάρτα, Θάσου Σοφοκλέους, Σπύρου Νικολάου, Ρένου Δημητρίου).
6. Η εντολή για τις εκρήξεις εδόθη σε υπεύθυνο κρούσεων, το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 1956, στην Αρχιεπισκοπή, από τον Αρχιεπίσκοπο, και ήταν καθαρά πολιτική, με προφανή σκοπό την άσκηση πίεσης στους Άγγλους, πριν από την κατάληξη της 7ης συνάντησης των συνομιλιών της 29ης Φεβρουαρίου 1956.
7. Η εντολή εδόθη στον Ησύχιο Σοφοκλέους που μετέβη στην Αρχιεπισκοπή με αυτοκίνητο που οδηγούσε ο αγωνιστής του Εκτελεστικού Λευκωσίας, Ρένος Δημητρίου.
8. Γίνεται αντιληπτό ότι δεν ανελήφθη δημόσια ευθύνη τότε ή μετά την ανεξαρτησία, λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων. Δεν μπορούσε ο Αρχιεπίσκοπος να δηλώσει ότι ευθυνόταν για τις εκρήξεις – παρ’ όλον που ήταν σαφής στην εντολή: «Εκρήξεις σε ανοικτούς χώρους, όχι θύματα» – και την ίδια στιγμή να συνομιλεί για λύση του Κυπριακού και ειρήνευση. Για τον ίδιο λόγο, και με την ίδια συλλογιστική μάλλον, δεν ανέλαβε την ευθύνη ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και Αρχιεπίσκοπος. Ίσως, αν προλάμβανε να γράψει απομνημονεύματα για την ιστορία, να είχε φωτισθεί προ πολλού η αλήθεια.
9. Επισημαίνεται ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ως πολιτικός ηγέτης της ΕΟΚΑ, διαρκούντος του αγώνα αλλά και μετά, απέφευγε να παραδεχθεί ότι πρωτοστάτησε στην ίδρυση της απελευθερωτικής Οργάνωσης, απέκρυπτε όλες τις συναντήσεις του με τον Διγενή, επικοινωνούσε με το στρατιωτικό Αρχηγό με το ψευδώνυμο «Χάρης» ή με σύνδεσμο απόλυτης εμπιστοσύνης. Εξάλλου, ο Αρχιεπίσκοπος επανειλημμένα ακολουθούσε τακτική παραπλάνησης του αντιπάλου, διαρρέοντας «πληροφορίες» αντίθετες με την πραγματικότητα, για να μην εκτίθεται σαν «τρομοκράτης» από την εχθρική προπαγάνδα.
10. Υπάρχουν ομολογίες ότι οι βόμβες της 29ης Φεβρουαρίου 1956 παρελήφθησαν από την Αρχιεπισκοπή. Μαρτυρίες: Χαράλαμπος Τερκουράφης, Ησύχιος Σοφοκλέους, Μελής Δημητρίου, Ρένος Δημητρίου κ.ά.
11. Επί του θέματος υπάρχει λεπτομερής και αναλυτική ιστορική έρευνα του υπογράφοντος, που συμπεριλαμβάνει αδιάβλητες προσωπικές μαρτυρίες, ομολογίες γραπτές και μαγνητοφωνημένες, και είναι κατατεθειμένη στο ΣΙΜΑΕ.
