Μέρος Β
Το Ελληνικό Ναυτικό που αποτελούσε την μόνη ναυτική δύναμη της βαλκανικής Συμμαχίας, συντέλεσε αποφασιστικά στην νίκη. Ταυτόχρονα, με την ακάθεκτη προέλαση του Ελληνικού Στρατού, ο Στόλος με ηγέτη τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη απελευθέρωσε τη Χαλκίδα (26 Οκτωβρίου) και το ένα μετά το άλλο τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίο, που κατοικούνταν από ελληνικό πληθυσμό: Λήμνος και Θάσος (8 Οκτωβρίου), Ίμβρος, Τένεδος και Άγιος Ευστράτιος (18 Οκτωβρίου), Σαμοθράκη (19 Οκτωβρίου), Ψαρά (22 Οκτωβρίου), Λέσβος (7 Δεκεμβρίου), Χίος (21 Δεκεμβρίου), Σάμος (2 Μαρτίου 2013)
Με τις ιστορικές ναυμαχίες της Έλλης (3 Δεκεμβρίου) και της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 2013), με επικεφαλής το θρυλικό θωρηκτό «Αβέρωφ», το Ελληνικό ναυτικό εξασφάλισε την κυριαρχία στο Αιγαίο εξαναγκάζοντας τον Τουρκικό στόλο να μείνει αποκλεισμένος στα Δαρδανέλια μέχρι το τέλος του πολέμου, και ταυτόχρονα απαγόρευσε τις στρατηγικές μεταφορές τουρκικών στρατευμάτων από τις ασιατικές ακτές στη Βαλκανική Χερσόνησο.
Πρέπει επίσης να γνωρίζει ο Ελληνικός Κυπριακός λαός ότι στις 18 Οκτωβρίου το τορπιλοβόλο Τ-11 ανατίναξε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το τουρκικό θωρηκτό «Φετίχ Μπουλέν», που απειλούσε με τα κανόνια του την κατάληψη της πόλης από τον Ελληνικό στρατό, ενώ στις 9 Δεκεμβρίου το υποβρύχιο «Δελφίν» επιτέθηκε κατά του τουρκικού καταδρομικού «Μετζηδιέ», γεγονός που αποτέλεσε την πρώτη τορπιλική επίθεση στον κόσμο. Οι παράγοντες των επιτυχιών του Ελληνικού ναυτικού ήταν η ποιοτική υπεροχή του έναντι του τουρκικού, η ναυτική παράδοση των πληρωμάτων και η εμπνευσμένη ηγεσία του.
Στη διάρκεια του Α Βαλκανικού Πολέμου έκανε την εμφάνιση του για πρώτη φορά το Ελληνικό αεροπορικό σμήνος, που συνέλαβε στην πτώση του ηθικού του αντιπάλου, παρόλο που τα αεροσκάφη που διέθετε ήταν λίγα και με περιορισμένες επιχειρησιακές ικανότητες. Οι Έλληνες πιλότοι ανέλαβαν και εκτέλεσαν σημαντικές αποστολές αναγνώρισης, αλλά και προσβολές κατά επίγειων εχθρικών στόχων προς όφελος του στρατού στην Μακεδονία και την Ήπειρο.
Στις 24 Ιανουαρίου 1913, Ελληνικό υδροπλάνο πραγματοποίησε την πρώτη στον κόσμο αποστολή ναυτικής συνεργασίας, αναγνωρίζοντας τον Τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλια, κατά του οποίου έριξε έξι βόμβες. Συνεπώς μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Ελλάδα είναι μεταξύ των πρώτων χωρών στον κόσμο που χρησιμοποίησε το αεροπλάνο ως πολεμικό μέσο στο πεδίο της μάχης.
Στο μέτωπο των Συμμάχων ο Σερβικός στρατός είχε καταλάβει στις αρχές Νοεμβρίου του 1912 μεγάλο μέρος της ευρύτερης περιοχής των Σκοπίων, φθάνοντας μέχρι το Μοναστήρι.
Την ίδια περίοδο ο Βουλγαρικός στρατός, ο μεγαλύτερος των Συμμάχων, είχε καταλάβει σχεδόν όλη την Ανατολική Μακεδονία (Σέρρες, Δράμα, Καβάλα) και το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης (Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Ανδριανούπολη)
Η θέση της Τουρκίας ήταν δυσχερής και μετά από μακρές συζητήσεις ζήτησε ανακωχή. Η Ελλάδα δεν συμφώνησε με τους όρους της ανακωχής και στις 20 Νοεμβρίου 1912 συνέχισε μόνη τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Μετά την υπογραφή της ανακωχής,συνήλθαν στο Λονδίνο για την σύναψη οριστικής ειρήνης. Εξαιτίας όμως της τουρκικής αδιαλλαξίας, οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν και στις 24 Δεκεμβρίου 1912, χωρίς στο μεταξύ να επιτευχθεί κάποια συμφωνία.
Στο μέτωπο της Ηπείρου ο Ελληνικός στρατός διέθετε περιορισμένες δυνάμεις. Ήταν όμως υποχρεωμένος να διεξάγει επιχειρήσεις σε δύο μέτωπα, της Μακεδονίας και της Ηπείρου.
Για αυτό και δεν ήταν δυνατό να αναλάβει επιθετικές ενέργειες ταυτόχρονα και προς τις δύο αυτές κατευθύνσεις. Έτσι αποφασίστηκε να δοθεί προτεραιότητα στην απελευθέρωση της Μακεδονίας, γιατί το επέβαλλαν σοβαροί εθνικοί λόγοι.
Με την έναρξη του πολέμου, η αμυντική αποστολή του στρατού Ηπείρου, που απέβλεπε στην εξασφάλιση της μεθορίου, μεταβλήθηκε σε επιθετική. Οι Ελληνικές δυνάμεις αφού πέρασαν τον Άραχθο ποταμό και μετά από σύντομο αγώνα κατέλαβαν την Πρέβεζα στις 21 Οκτωβρίου και το Μέτσοβο στις 10 Νοεμβρίου. Στη συνέχεια κινήθηκαν προς την πεδιάδα των Ιωαννίνων, όπου είχε συγκεντρωθεί ο όγκος των τουρκικών δυνάμεων, που στο μεταξύ είχαν ενισχυθεί αρκετά με νέες δυνάμεις από την περιοχή του Μοναστηρίου. Εξ αιτίας αυτού και των δυσμενών καιρικών συνθηκών η προέλαση του Ελληνικού Στρατού ανακόπηκε.
Η απόφαση της κυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλου ήταν να απελευθερωθεί η Ήπειρος πριν από την σύναψη συμφωνίας ειρήνης μεταξύ των εμπολέμων. Έτσι ο στρατός Ηπείρου ενισχύθηκε με μία μεραρχία από την Θεσσαλονίκη και ανέλαβε νέα επιθετική προσπάθεια. Μετά από αλλεπάλληλες επιθετικές ενέργειες στις 1-3 Δεκεμβρίου, οι Ελληνικές δυνάμεις προσέκρουσαν στην οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων, όπου αναχαιτίστηκαν. Ακολούθησε μία περίοδος στασιμότητας στο μέτωπο, μέχρι ο Στρατός Ηπείρου να ενισχυθεί και με άλλες μεραρχίες από την Μακεδονία, διότι είχε ολοκληρωθεί η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Δυτικής Μακεδονίας και ήταν δυνατή η απαγκίστρωση για την επίσπευση της απελευθέρωσης της Ηπείρου.
Η νέα επίθεση που έγινε στις 7-10 Ιανουαρίου 1913, με κύρια προσπάθεια την κατάληψη της οχυρωματικής γραμμής του Μπιζανίου, αναχαιτίστηκε και πάλι από τους Τούρκους, με πολλές απώλειες για τις Ελληνικές δυνάμεις. Η τελική επίθεση, που εκδηλώθηκε στις 19 Φεβρουαρίου, είχε ως αποτέλεσμα τον αιφνιδιασμό των Τούρκων και τον άνευ όρων παράδοση στον Ελληνικό Στρατό της πόλης των Ιωαννίνων στις 21 Φεβρουαρίου 1913.
Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων, πέρα από την εξουδετέρωση κάθε σοβαρής τουρκικής αντίστασης στην Ήπειρο και την κυρίευση σημαντικού πολεμικού υλικού, είχε επίδραση στο Ελληνικό γόητρο, το οποίο μετά την επιτυχία αυτή εξυψώθηκε διεθνώς. Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων ο Ελληνικός Στρατός κινήθηκε βορειότερα και μέχρι τις 5 Μαρτίου 1913 απελευθέρωσε την Βόρεια Ήπειρο, όπου γινόταν παντού δεκτός με άκρατο πατριωτικό ενθουσιασμό από τον ακραιφνή Ελληνικό πληθυσμό της περιοχής αυτής.
Μετά από αρκετές παλινωδίες και υπό την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής υπογράφτηκε η οριστική συμφωνία ειρήνης στο Λονδίνο στις 17/30 Μαΐου 2013, με την οποία τερματίστηκε ο Α Βαλκανικός Πόλεμος. Από την Οθωμανική Αυτοκρατορία αποσπάστηκαν τα ευρωπαϊκά της εδάφη δυτικά της γραμμής Αίνου-Μηδείας εκτός της Αλβανίας και εκχωρήθηκαν στους νικητές του πολέμου. Σε εκκρεμότητα παρέμεινε το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και του Αγίου Όρους. Στη Κρήτη ο Σουλτάνος παραιτήθηκε των δικαιωμάτων του και έτσι άνοιξε ο δρόμος για την ενσωμάτωση της στην Ελλάδα. Δεν αποφασίστηκε η τύχη των Δωδεκανήσων, τα οποία κατείχαν οι Ιταλοί προσωρινά.
Οι κινήσεις των Συμμάχων κατά τον Α Βαλκανικό Πόλεμο έχουν ως ακολούθως:
- Ο Ελληνικός Στρατός προέλασε στη Μακεδονία
- Τα σερβικά στρατεύματα κατέλαβαν τα Σκόπια και το Μοναστήρι και προωθήθηκαν ως το Δυρράχιο.
- Οι Βουλγαρικές δυνάμεις έφτασαν σε μικρή απόσταση από την Κωνσταντινούπολη,
Κατέλαβαν την Δυτική Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία κατευθυνόμενοι προς τη Θεσσαλονίκη.- Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
Οι Ελληνικές επιτυχίες στον Α Βαλκανικό Πόλεμο είναι οι ακόλουθες:
- Μπροστά στον κίνδυνο να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη, ο Βενιζέλος διέταξε τον διάδοχο Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς αυτή. Παρά τις αντιρρήσεις του Κωνσταντίνου, ο Ελληνικός Στρατός έμπαινε στην πόλη στις 26 Οκτωβρίου 1912
- 22 Φεβρουαρίου 1913 – Κατάληψη των Ιωαννίνων -Έλεγχος της Ηπείρου
- Ο Ελληνικός Στόλος (Π. Κουντουριώτης) ανάγκασε τον τουρκικό στόλο να κλειστεί στα Στενά και έθεσε υπό τον έλεγχο του τα νησιά του ΒΑ Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Λήμνος, Τένεδος, Ίμβρος, Σάμος, Ικαρία)
Η Συνθήκη του Λονδίνου (17 Μάιου 1913) προνοούσε:
α) H Οθωμανική Αυτοκρατορία εγκαταλείπει όλες τις ευρωπαϊκές-βαλκανικές κτήσεις της.
β) Το μέλλον των νησιών του ΒΑ Αιγαίου, της χερσονήσου του Αγίου Όρους και το καθεστώς της Αλβανίας θα καθορίζονται από τις Δυνάμεις (Η Αλβανία αναγνωρίστηκε ανεξάρτητο κράτος στις 29 Ιουλίου 1913)
γ) Τα Δωδεκάνησα θα παραμείνουν υπό Ιταλική κατοχή και διοίκηση.
Τον Μάρτιο του 1913 δολοφονείται ο βασιλιάς Γεώργιος. Η υποψία ότι το χέρι του δράστη (Αλέξανδρος Σχινάς) κατηύθυνε «δάκτυλος» της Γερμανίας καθώς επιθυμούσε τον γερμανόφιλο διάδοχο Κωνσταντίνο ως βασιλιά, παραμένει μέχρι και σήμερα υποψία.
Η Συνθήκη του Λονδίνου δημοσιεύτηκε αλλά δεν κυρώθηκε, εξ αιτίας του Β Βαλκανικού Πολέμου που εξερράγη μετά από λίγες ημέρες. Πάντως το τέλος του Α Βαλκανικού Πολέμου βρήκε την Ελλάδα να έχει απελευθερώσει την Ήπειρο, ολόκληρη την Θεσσαλία, μεγάλο τμήμα της Μακεδονίας και τα νησιά του Αιγαίου.
Tα σημαντικότερα γεγονότα του Α Βαλκανικού Πολέμου:
- 17 Σεπτεμβρίου 1912 Κήρυξη επιστράτευσης
- 5 Οκτωβρίου 1912 Κήρυξη Πολέμου
- 6 Οκτωβρίου 1912 Μάχη Ελασσόνας
- 9 Οκτωβρίου 1912 Μάχη Σαρανταπόρου
- 20 Οκτωβρίου 1912 Μάχη Γιαννιτσών
- 26 Οκτωβρίου 1912 Ελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
- 3 Δεκεμβρίου 1912 Ναυμαχία της Έλλης
- 7 Δεκεμβρίου 1912 Απελευθέρωση Κορυτσάς
- 5 Ιανουαρίου 1913 Ναυμαχία της Λήμνου
- 21 Φεβρουαρίου 1913 Απελευθέρωση των Ιωαννίνων
- 17 Μαΐου 1913 Συνθήκη του Λονδίνου
Αινείας
Εδώ το ΜΕΡΟΣ Α: https://elamcy.com/oi-valkanikoi-polemoi-1912-1913/
