Ο Παιώνιος ήταν φημισμένος γλύπτης, καταγόμενος από την Μένδη Χαλκιδικής, η οποία τοποθετείται κοντά στο σημερινό χωριό Καλάνδρα. Είναι ευρύτερα γνωστός ως κατασκευής του περίφημου αγάλματος της Νίκης, που κοσμούσε άλλοτε τον εμπρόσθιο χώρο του Ιερού Ναού του Διός στην Ολυμπία ‘Ηλιδος.
Διέπρεψε στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα πΧ. Σύμφωνα με τον εξαιρετικό περιηγητή της αρχαιότητος Παυσανία, έργα του Παιωνίου επίσης είναι ο «Αγών Αρματοδρομίας του Πέλοπα και του Οινόμαου», αγάλματα του ανατολικού αετώματος του Ιερού Ναού του Διός στην Ολυμπία, ενώ επιγραφές μαρτυρούν την πατρότητα του κολοσσιαίου μαρμάρινου αγάλματος της «ΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΩΝΙΟΥ».
Ως καλλιτέχνης επηρεάστηκε από τον Φειδία. Ακριβέστερα, το άγαλμα της «Νίκης» είναι αριστούργημα της γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδος και ανακαλύφθηκε το 1875 στην Ολυμπία κατά τις ανασκαφές της Γερμανικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, εκτιθέμενο σήμερα στο Μουσείο Ολυμπίας. Ατυχώς, το άγαλμα φέρει σοβαρές φθορές και απουσιάζουν τμήματά του. Αν και το πρόσωπο δεν βρέθηκε, υπάρχει στη Ρώμη ένα μεταγενέστερο αντίγραφο σε καλή κατάσταση, που μας παρέχει μια καλή εικόνα της αρχικής μορφής του αγάλματος. Έχει συνολικό ύψος 2,90 μέτρα ως την κορυφή των φτερών, ενώ ήταν τοποθετημένο πάνω σε τριγωνικό κίονα ύψους εννέα μέτρων, ώστε το συνολικό ύψος να αγγίζει τα δώδεκα ( 12 ) μέτρα. Είναι η στιγμή που η Θεά Νίκη κατέρχεται εκ του Ουρανού στη Γη, σταλμένη από τους Ολύμπιους Θεούς για να φέρει την πολυπόθητη νίκη. Φορεί αραχνοΰφαντο ένδυμα, που καλύπτει τους αστραγάλους και στερεώνεται υψηλά στον ώμο, αφήνοντας το ένα στήθος γυμνό. Σύμφωνα με την περιγραφή του περιηγητή Παυσανία κρατούσε κλάδο φοίνικος με το ένα χέρι και με το άλλο κλάδο αγριελιάς. Πατάει με την άκρη των δακτύλων του ενός ποδιού στο έδαφος και ετοιμάζεται να αγγίξει τη γη και με το άλλο πόδι. Παραπλεύρως της στο έδαφος διακρίνεται η κεφαλή ενός αετού, του Ιερού πτηνού του Θεού Διός. Η Νίκη, με τον συνοδό αετό, συμβολίζει την στιγμή της τιθασεύσεως του πεπρωμένου. Ως καλλιτεχνικό έργο αποτελεί αφιέρωση προς τον Δία, της νίκης των συνασπισμένων δυνάμεων Μεσσήνιων και Ναυπάκτιων εναντίον των Σπαρτιατών το 421 π.Χ. στο πλαίσιο του εμφυλίου Πελοποννησιακού Πολέμου.
