Είναι κάποιες φορές που μερικοί άνθρωποι οδηγούν τον εαυτό τους μακριά από τα ανθρώπινα όρια. Το μεγαλείο τους ξεπερνά κάθε ανθρώπινη σκέψη και αντίληψη. Μια τέτοια μορφή ήταν και ο Κυριάκος Μάτσης. Ο ιδεολόγος, ο αγωνιστής, ο ήρωας του Έθνους.
Ο Κυριάκος Μάτσης γεννήθηκε στο Παλαιχώρι στις 23.1.1926 και ήταν παιδί αμπελουργών. Κατά τα έτη της παιδικής του ηλικίας βοηθούσε στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του σε διάφορες εργασίες τους γονείς του. Έτσι ανέπτυξε και τη στενή του σχέση με τη γη. Αυτή τη γη που έμελλε μετέπειτα να την ποτίσει με το ίδιο του το αίμα.
Με το πέρας των σχολικών του χρόνων αναμείχθηκε ενεργά στην εθνικοκοινωνική ζωή της πόλεως Αμμοχώστου, ως γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Χριστιανικής Αδελφότητος Νέων Αμμοχώστου. Το 1946 έλαβε υποτροφία από την Κυπριακή Αγροτική Εταιρεία και μετέβη στη Θεσσαλονίκη για να φοιτήσει στη Γεωπονοδασολογική Σχολή, απ’ όπου και αποφοίτησε το 1952.
Για τη δράση του κατά τα φοιτητικά του χρόνια γράφει ο ίδιος στο βιογραφικό του σημείωμα: «Καθ’ όλην την διάρκειαν της εις Ελλάδα παραμονής μου, ήτις συνέπεσε με τας ζοφεροτέρας ημέρας του συμμοριτοπολέμου δεν παρέμεινα απαθής θεατής του διεξαγομένου κατά του κομμουνισμού αγώνος, αλλά τουναντίον επολέμησα αυτόν με όλην την δύναμιν της ψυχής μου, υπηρετήσας εις την πολιτοφυλακήν του Δ. Αστυνομικού Τμήματος Θεσσαλονίκης, αρθρογραφήσας πολλάκις από των στηλών της απογευματινής εφημερίδος Θεσσαλονίκης Νέα Αλήθεια επί θεμάτων αφορώντων κυρίως την προδοτικήν στάσιν των Κυπρίων Κομμουνιστών εις τα Εθνικά μας ζητήματα και λαβών μέρος εις υπερτριάκοντα ανά την Μακεδονικήν ύπαιθρον και τα προκεχωρημένα στρατιωτικά φυλάκια φοιτητικάς εξορμήσεις…».
Το Σεπτέμβριο του 1954 και ενώ είναι ήδη ενταγμένος στις τάξεις των Κυπρίων Αγωνιστών επισκέπτεται τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Εκεί, όπως διαφαίνεται μέσα από προσωπική του επιστολή, ημερομηνίας 5 Ιανουαρίου 1955, πως είχε πάει για την εκπλήρωση άλλων σκοπών, αλλά και για την συλλογή οπλισμού.
Ο αρχηγός Διγενής είπε για τον Κυριάκο Μάτση: «Εκ των πρώτων κατετάγη εις την Οργάνωσιν. Στρατιώτης του καθήκοντος, αγνός και τίμιος, υπόδειγμα εις τους υφισταμένους του, εμψυχωτής, εισήλθεν εις τον αγώνα με την φλόγα της αυτοθυσίας και την δίψαν να επιτελέση έργον μεγάλον.»
Στα πρώτα στάδια του αγώνα ο αρχηγός Διγενής του ανέθεσε τη διοργάνωση ομάδων κρούσεως στην περιοχή Αμμοχώστου και ακολούθως στην περιοχή Μιτσερού. Κατόπιν, ανέλαβε την πολύ σημαντική και επικίνδυνη ευθύνη του παγκύπριου κεντρικού συνδέσμου, μεταξύ Αρχηγού – Αγωνιστών και του ρυθμιστή μεταφοράς οπλισμού και εφοδίων σ’ ολόκληρη την Κύπρο.
Στις 6 Ιανουαρίου συλλαμβάνεται από τους Άγγλους με την κατηγορία ότι ανήκει στην ΕΟΚΑ. Οδηγείται στα φημισμένα για την σκληρότητά τους, ανακριτήρια της Ομορφίτας, όπου και βασανίζεται ανηλεώς. Ο τότε κυβερνήτης της Κύπρου Τζων Χάρντινγκ μεταβαίνει προσωπικά να τον επισκεφτεί και του προσφέρει το υπέρογκο για την εποχή ποσό των πεντακοσίων χιλιάδων λιρών για να προδώσει την τοποθεσία του αρχηγού Διγενή. Οργισμένος ο Μάτσης κτύπησε τη γροθιά του στο τραπέζι και του απάντησε «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής. Λυπούμαι εξοχότατε, αλλά με προσβάλλετε» Η απάντηση του ήρωα αφόπλισε τον κυβερνήτη και γκρέμισε τις ελπίδες του να μάθει που βρίσκεται ο αρχηγός Διγενής και να σταματήσει τον αγώνα. Η απάντηση του ήρωα περιέκλειε μέσα της όση ελληνική περηφάνια και αξιοπρέπεια άρμοζε σε μια προσωπικότητα σαν και τη δική του.
Ακολούθως μεταφέρεται στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς από τα οποία δραπέτευσε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1956, καταφεύγοντας στον τομέα του Γρηγόρη Αυξεντίου στην Πιτσιλλιά και μετά στην Μόρφου και τη Ζώδια. Το Νοέμβριο του ίδιου έτους αναλαμβάνει το δύσκολο έργο του τομεάρχη Κερύνειας. Ενός τομέα αποδιοργανωμένου λόγω των πολλών συλλήψεων.
Δύο χρόνια αργότερα, τέλη του 1958, έμελλε να γραφτεί το τελευταίο κεφάλαιο της ζωής του. Μετά από προδοσία, οι άγγλοι εντοπίζουν στις 19 Νοεμβρίου το κρησφύγετο του ήρωα. Η θυσία του αποτελεί το επιστέγασμα του αγώνα του. Περικυκλωμένος στο ασφυκτικό του κρησφύγετο, δεν είχε επιλογές, παρά μόνο αυτήν του θανάτου. Ενός ένδοξου θανάτου που θα έβαζε την ηρωική του μορφή στο πάνθεον της αθανάτων. Είχε προβλέψει το θάνατο στο ημερολόγιό του, στα γράμματά του, στους στοχασμούς του. Είχε γράψει στους γονείς του τα εξής λόγια: «Πιστεύουμε ότι κάθε θυσία μας δεν πηγαίνει άδικα και εσείς να είστε περήφανοι για μας. Αν ο καλός Θεός μας επιφυλάσσει την λαμπράν τύχη να δώσωμεν την ζωήν μας για την πατρίδα, τότε η χαρά σας πρέπει να είναι απέραντη. Δεν ξέρω αν μπορεί να ονειρευτεί ένας άνθρωπος καλύτερη τύχη από αυτήν. Και δεν μπορώ να σκεφθώ γονείς που να είναι πιο περήφανοι παρά για τα παιδιά τους που έπεσαν για την πατρίδα».
Στην προσταγή του μεταφραστή να παραδωθεί, το ‘Μολών Λαβέ’ αντήχησε ξανά στους αιώνες. Ευθύς ο Κυριάκος Μάτσης έκαψε τα έγγραφα της οργάνωσης, έδιωξε τους δύο συναγωνιστές του και γέμισε για στερνή φορά το όπλο του, έτοιμος για την τελευταία του μάχη. Οι Άγγλοι αν και πολυάριθμοι, κυριεύτηκαν από το αίσθημα του φόβου. Η γενναιότητα της Ελληνικής ψυχής προκαλεί τρόμο στους εχθρούς, ακόμα κι αν αυτοί είναι πολύ περισσότεροι. Δειλοί ως ήταν, προτίμησαν να προβούν σε άνανδρη ρήψη χειροβομβίδων στο κρησφύγετο. Ο ήρωας Κυριάκος Μάτσης κειτόταν πλέον νεκρός. Διαμελισμένος στο μικρό του κρησφύγετο αλλά ακμαίος και ακέραιος στον κόσμο της αθανασίας, στον κόσμο των ηρώων, στον κόσμο της δόξας και της τιμής.
«Έκλεξε όσον ημπορής τον τρόπο του θανάτου σου, ένας ωραίος θάνατος είναι συνήθως η ευγενεστέρα πράξις της ζωής!»
Μάριος
Μέτωπο Νεολαίας
Εθνικού Λαϊκού Μετώπου (Ε.ΛΑ.Μ.)
