Ο Ίων Δραγούμης αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες του Ελληνισμού στις αρχές του περασμένου αιώνα, ο οποίος μάλιστα χαρακτηρίζεται ως ο πνευματικός πατέρας του Ελληνικού Εθνικισμού. Υπήρξε διπλωμάτης, πολιτικός και συγγραφέας, αναλώνοντας την ζωή του για την προάσπιση των Εθνικών υποθέσεων έως ότου πέσει θύμα του Εθνικού Διχασμού και δολοφονηθεί στις 31 Ιουλίου το 1920.

Ο Ίων Δραγούμης γεννήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1878 στην Αθήνα και ήταν γιος του δικαστικού και μετέπειτα πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη και της Ελισάβετ Κοντογιαννάκη. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1897 κατατάχθηκε ως εθελοντής στον άτυχο για τα Ελληνικά όπλα, ελληνοτουρκικό πόλεμο.

Σε ηλικία 23 ετών εισήλθε στο διπλωματικό σώμα και 1902 τοποθετήθηκε ως υποπρόξενος στο Γενικό Προξενείο του Μοναστηρίου. Από τη θέση αυτή και με τη συνεργασία του πατέρα του αλλά και του γαμπρού του, Παύλου Μελά, εργάστηκε επίμονα για την οργάνωση των ορθοδόξων κοινοτήτων της Μακεδονίας κατά των Βούλγαρων κομιτατζήδων.

Ο Ίων Δραγούμης είχε εργαστεί επίμονα για την Μακεδονία, έχοντας δηλώσει μάλιστα πως: «Να ξέρετε πως αν τρέξουμε να σώσουμε την Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει. Θα μας σώσει από τη βρώμα όπου κυλιόμαστε, θα μας σώσει από τη μετριότητα και την ψοφιοσύνη, θα μας λυτρώσει από τον αισχρό τον ύπνο, θα μας ελευθερώσει. Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε».

Τα επόμενα χρόνια, υπηρέτησε ως πρόξενος στις Σέρρες, στον Πύργο Βουλγαρίας, στη Φιλιππούπολη, στην Αλεξανδρούπολη και στην Αλεξάνδρεια. Το 1907 τοποθετήθηκε στο προξενείο της Κωνσταντινούπολης με τον βαθμό του γραμματέα.

Από το 1909 υπηρέτησε διαδοχικά στις πρεσβείες της Ρώμης και Λονδίνου, αναμίχθηκε στο Επαναστατικό Κίνημα του Γουδή (1909), ενώ το 1911 οργάνωσε στην Πάτμο συνέδριο για την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων υπηρέτησε στο επιτελείο του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου και τον Οκτώβριο του 1912 διαπραγματεύτηκε με τους Τούρκους την παράδοση της Θεσσαλονίκης.

Στη συνέχεια στις πρεσβείες της Πετρούπολης, της Βιέννης, του Βερολίνου. Οι συχνές μεταθέσεις για πάνω από 10 χρόνια οφείλονταν στην άκαμπτη στάση του στα ευαίσθητα εθνικά θέματα και στις απρόβλεπτες πρωτοβουλίες που ανέπτυσσε.

Τον Μάιο του 1915 παραιτήθηκε από τη διπλωματική υπηρεσία για να πολιτευθεί. Πήρε μέρος στις εκλογές της 31ης Μαΐου και εκλέχθηκε ανεξάρτητος βουλευτής Φλώρινας. Αν και αρχικά ήταν υποστηρικτής του Ελευθέριου Βενιζέλου ήλθε σε ρήξη μαζί του, καθώς διέκρινε σημάδια αυταρχισμού και εθνικής υποτέλειας στην πολιτική του. Ο αντιβενιζελισμός του Δραγούμη δεν προερχόταν από κάποια τυφλή πίστη στη Μοναρχία, αλλά αντίθετα από την πίστη στην εθνική αυτοδιάθεση.

«Αηδιάζω με τον Βενιζέλο. Με τον τρόπο που χειρίζεται την παράδοση των ελληνικών χωμάτων λες και είναι χωράφια του πατέρα του. Το Έθνος δεν θα το επιτρέψει».

Τον Ιανουάριο του 1916 εξέδωσε το περιοδικό Πολιτική Επιθεώρησις, που συμμεριζόταν τις επιλογές της αντιβενιζελικής παράταξης και είχε έντονο το Εθνικιστικό στοιχείο.

Μετά την επιτυχία του βενιζελικού κινήματος το 1917 εξορίσθηκε με άλλους αντιβενιζελικούς πολιτικούς στην Κορσική, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επανήλθε στην Ελλάδα για να εξοριστεί αυτή τη φορά στη Σκόπελο. Απελευθερώθηκε στα τέλη του 1919 και ανέπτυξε δράση υπέρ της «Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως», η οποία συσπείρωνε τους αντιβενιζελικούς. Ο Ίων Δραγούμης αποτέλεσε ηγετική φυσιογνωμία, καθώς ξεχώριζε τόσο για τις πολιτικές και διπλωματικές του ικανότητες, όσο και για την πνευματικότητα και την αγνή φιλοπατρία του.

Η αρχή του τέλους για τον Ίωνα Δραγούμη, ήρθε με την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι στις 30 Ιουλίου του 1920. Η διάδοση της πληροφορίας αυτής, ήρθε στην Ελλάδα διαστρεβλωμένη, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα τα Ιουλιανά του 1920, όταν πλήθος εξαγριωμένων βενιζελικών βγήκε στους δρόμους, καταστρέφοντας κυρίως τα γραφεία του αντιπολιτευτικού Τύπου.

Ο Ίων Δραγούμης κατευθυνόμενος με το αυτοκίνητό του από την προς το κέντρο των Αθηνών, ανακόπτεται από άνδρες την στρατιωτικής φρουράς του Βενιζέλου στο ύψος των Αμπελοκήπων. Αυτόπτης μάρτυρας υποστήριξε πως ο Ίων Δραγούμης οδηγήθηκε πεζός, συνοδεία στρατιωτών, προς την συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Παπαδιαμαντοπούλου. Λίγο αργότερα ακούγονται πυροβολισμοί, που σηματοδοτούν το τέλος του Ίωνος Δραγούμη.

Ένα από τα τραγικά παιχνίδια της μοίρας, είναι ότι ο Δραγούμης κατευθυνόμενος προς τα γραφεία του περιοδικού του, σκόπευε να συγγράψει άρθρο στο οποίο θα καταδίκαζε την απόπειρα δολοφονίας κατά του Βενιζέλου.

Η άσκοπη και άνανδρη δολοφονία του Δραγούμη συγκλόνισε το πανελλήνιο, με τον Κωστή Παλαμά να του αφιερώνει την Νεκρική Ωδή:

«Λευκή ας βαλθεί όπου έπεσες, Κολώνα
(Πώς έπεσες, γραφή να μη το λέη)
Λευκή, με της Πατρίδας την εικόνα
Μόνο εκείνη ταιριάζει να σε κλαίη,
Βουβή, μαρμαρωμένη να σε κλαίη!»

Το συγγραφικό έργο του Ίωνα Δραγούμη, αποτελείτο από πολιτικές μελέτες, άρθρα κοινωνικού προβληματισμού και λογοτεχνήματα, όπου υπέγραφε με το ψευδώνυμο Ίδας και ταυτίζονται άμεσα με την Εθνική και πολιτική του δράση. Το πολιτικό του μανιφέστο εμπεριέχεται στο κείμενα Ελληνικός Πολιτισμός (1914) και Μονοπάτι, στο οποίο αναλύει τους σκοπούς της ύπαρξης του ελληνικού έθνους και το περιεχόμενο της Εθνικιστικής Ιδεολογίας. Ο Ίων Δραγούμης πίστευε βαθιά στην ιδέα της φυλής και όχι στην αυταπάτη της δημοκρατίας, που μας «σαπίζει», όπως έλεγε.

«Ας λείψει το κράτος, που θα της είναι εμπόδιο ή θα παραμορφώνει την εθνική ψυχή. Αν το κράτος στενοχωρεί το έθνος, πρέπει αναγκαστικά ή να αλλάξει μορφή ή να χαθεί. Το κράτος που εμποδίζει τη φυσιολογία του έθνους, είναι περιττό και βλαβερό»

Σε πείσμα όσων θέλουν να μας κάνουν άβουλα όντα, εμείς θυμόμαστε και τιμάμε ένα εκ των θεμελιωτών του Ελληνικού Εθνικισμού, που δεν έμεινε μόνο στην θεωρία αλλά ήταν μαχητής της ιδέας σε ολόκληρη την ζωή του και εμπνευστής των επόμενων γενεών.

Είχε γράψει προς τιμή του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά ο Ίων Δραγούμης στο βιβλίο «Μαρτύρων και Ηρώων αίμα»:

«Όταν ένας του γένους δεν φοβάται, πώς μπορεί να φοβάται το γένος;
Όταν ένας του γένους δε θέλει να χαθεί το γένος, πώς μπορεί το γένος να χαθεί;
Οι δικοί μας οι αντάρτες είμαστε εμείς, συ και εγώ, και ο άλλος, φθάνει να το θέλουμε.
Η επιτυχία θα έλθει άμα δεν την συλλογίζεστε. Θα έλθει άμα συλλογίζεσθε πάντα το σκοπό:
Μας φτάνουν πια οι μάρτυρες. Χρειάζονται ήρωες. Γενείτε ήρωες.
Μεσ’ στην πατρίδα δεν ήταν ποτέ ένα απλός ταξιδευτής. Μεσ΄ στην πατρίδα ταξίδευε πάντα δουλευτής, πάντα βαστώντας τη δύναμη του Ελληνισμού μέσα σε πέλαγο από Τούρκους και Σλαυανάκατους. Νίκησε τέλος η ψυχή του, μα του πήρε, προτού γεράσει, τη ζωή. Με το θάνατό του νίκησε τη μετριότητα. Από μια στιγμή στην άλλη ήρωα τον έκαμε ο θάνατος.»

Συναγωνιστές, πάρτε τα λόγια του και κάντε τα πράξη, και το γένος ΔΕΝ θα χαθεί Ποτέ!