Το 1940, η Ελλάδα μάχεται ενάντια στη Ιταλία και την εξαφανίζει στο πεδίο της μάχης, ξεφτιλίζοντας τον Άξονα. Το «ΟΧΙ» του Μεταξά και των Ελλήνων, αντήχησε δυνατά στις καρδιές των Κυπρίων. Παρά την απαγόρευση που είχαν υποβάλει οι Άγγλοι από το 1931, σχεδόν σε όλα τα σπίτια της Κύπρου κυματίζει η Γαλανόλευκη. Οι Άγγλοι όλα αυτά δε τα είδαν με καλό μάτι, αφού τους τρόμαζε η εξέλιξη που μπορούσε να έχει αυτή η κινητοποίηση και ο ενθουσιασμός. Έτσι, περιόρισαν τα όρια των κινητοποιήσεων στο πλαίσιο ενός μόνο Συντάγματος που πολέμησε στο Μέτωπο.
Νέοι κατατάγονται εθελοντικά στον αγγλικό στρατό, ελπίζοντας για την επερχόμενη εθνική ολοκλήρωση. Θα πολεμήσουν ηρωικά στη Μέση Ανατολή κλπ, ενώ κάποιοι νέοι θα περάσουν στην Ελλάδα και θα καταταγούν στον Ελληνικό Στρατό , παρά τους περιορισμούς της αποικιοκρατίας.
Περίπου 1.500 Κύπριοι, εισήλθαν κρυφά στην Ελλάδα και πολέμησαν στα βορειοηπειρωτικά βουνά. Παράλληλα, στο νησί για μια ακόμα φορά ‘‘ ηχούν οι σάλπιγγες’’ για την Ένωση. Η αγγλική διοίκηση, συλλαμβάνει και φυλακίζει όσους νέους επιχειρούν να φθάσουν με οποιοδήποτε τρόπο, στην αγωνιζόμενη Ελλάδα. Υπήρξε μεγάλη πίεση και στην Κυβέρνηση της Αθήνας, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να «συστήνουν» στους Κύπριους εθελοντές τη κατάταξή τους στον αγγλικό στρατό.
Συνολικά υπολογίζεται ότι 4.000 Κύπριοι πήραν μέρος στην ελληνοϊταλική σύρραξη, ενώ 30.000 Κύπριοι εθελοντές θα καταταγούν στο Κυπριακό Σύνταγμα, στη Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη και άλλες συντεταγμένες στρατιωτικές ομάδες, και θα πολεμήσουν σε διάφορα άλλα μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκτός από τους εθελοντές νέους, περίπου 200 νέες της Κύπρου πλαισίωναν εθελοντικά τον ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Μεταξύ άλλων, 15.000 δαχτυλίδια αρραβώνων(!) και 350.000 λίρες θα συγκεντρωθούν σε έρανο για την οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα, ενώ η Εκκλησία από τη μεριά της θα προσφέρει και εκείνη όλες τις χρηματικές της προσόδους. Ο λαός της Κύπρου παίρνει εθελοντικά τη σκυτάλη της ιστορίας και συμμετέχει ενεργά στη σθεναρή αντίσταση του Ελληνικού Στρατού στις δυνάμεις του Άξονα.
Αλλά και οι Κύπριοι που ζούσαν στην Ελλάδα εκδήλωσαν τη διακαή τους επιθυμία να σταλούν στο πολεμικό μέτωπο, πριν ακόμη ξεσπάσει ο ελληνοϊταλικός πόλεμος. Από τον Σεπτέμβριο του 1940, όταν οι απροκάλυπτες πια προκλήσεις της Ιταλίας έδειχναν το αναπόφευκτο του πολέμου, Κύπριοι φοιτητές παρουσιάστηκαν στην εδώ Αγγλική Πρεσβεία και γνωστοποίησαν την πρόθεσή τους να καταταγούν στον στρατό. Τον Νοέμβριο συστήθηκε στην Αθήνα ειδική κυπριακή επιτροπή για την αποστολή εθελοντών στον πόλεμο, ενώ τον Δεκέμβριο ορκίστηκαν οι 100 νέοι του Ιερού Λόχου των εν Αθήναις Κυπρίων. Ο ένας μετά τον άλλον, οι Κύπριοι φοιτητές έστελναν στην πατρίδα τους γράμματα με τα οποία ανακοίνωναν την απόφασή τους να πολεμήσουν.
Όταν ο ελληνικός στρατός λύγισε υπό το βάρος της γερμανικής επίθεσης, οι Κύπριοι στρατιώτες συνέχισαν την αντίσταση στις ελεύθερες ακόμη περιοχές. Όσοι δεν αιχμαλωτίστηκαν από τον εχθρό, πολέμησαν στη Μάχη της Κρήτης και στην Αίγυπτο, ή παρέμειναν στην Ελλάδα και πήραν μέρος στην Αντίσταση.
Πάνω από 600 Κύπριοι έπεσαν ηρωϊκά στα πεδία μαχών και βρίσκονται θαμμένοι σε 56 στρατιωτικά κοιμητήρια 17 χωρών ( Μέση Ανατολή, Αφρική, Ελλάδα και γενικά Ευρώπη ). Περίπου 2.500 Κύπριοι αιχμαλωτίστηκαν, οι περισσότεροι στην Ελλάδα, και κρατήθηκαν σε διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης ( Γερμανία, Βέλγιο, Τσεχοσλοβακία, Ιταλία και Γιουσκοσλαβία ). Κάποιοι από τους αιχμαλώτους πέθαναν από τις κακουχίες, τις σκληρές συνθήκες και τις στερήσεις, ενώ άλλοι εκτελέστηκαν.
