Οι τουρκικές δραστηριότητες 1955-59 μέσα από βρετανικά έγγραφα και τον ελληνοκυπριακό Τύπο της Βρετανίας
Όταν μελετά ένας το Κυπριακό, ειδικά την περίοδο του απελευθερωτικού ενωτικού αγώνος της ΕΟΚΑ 1955-59 μισό αιώνα και περισσότερο πίσω στο χρόνο, καταρχήν πιστεύω τραυματίζεται ψυχολογικά με τα όσα διαβάζει. Πώς ξεκίνησε αυτός ο λαός με μια αγνή, καθαρή και δίκαιη απαίτηση για Ένωση με την Ελλάδα και πως κατάληξε. Ακόμα περισσότερο τραυματίζεται με όλη την σκόπιμη προσπάθεια που συστηματικά και έκτοτε γίνεται για παραπληροφόρηση, διαστρεύλωση γεγονότων και απόκρυψη της αλήθειας και των στόχων του αγώνα. Όταν αυτό γίνεται από ξένους είναι κατανοητό γιατί υποστηρίζουν τα δικά τους συμφέροντα, αλλά όταν γίνεται από δικούς μας, είναι μεγάλο πλήγμα για την ιστορία και το λαό μας.
Πρόσφατα και για πρώτη φορά, εκδόθηκε ένα βιβλίο σκοπός και στόχος του οποίου ήταν η αποκατάσταση της αλήθειας και η εξιστόρηση όσων δεν λέγονται τόσες δεκαετίες. Οι τουρκικές δραστηριότητες εις βάρος του Ελληνισμού της Κύπρου και οι στόχοι της τουρκικής πολιτικής από την δεκαετία του 1950.
Αναφέρομαι στο βιβλίο της «Κίνησης για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο», «Αιματηρή Αλήθεια». Ένα βιβλίο που για πρώτη φορά αντικρούει κατά μέτωπο την ανελέητη τουρκική προπαγάνδα με όλες τις ψευτιές της.
Στο βιβλίο αυτό καταγράφονται με λεπτομέρεια τα τουρκικά σχέδια εις βάρος του Ελληνισμού της Κύπρου που ξεκίνησαν με την βρετανική επαναφορά της Τουρκίας ως ενδιαφερόμενο μέρος για το μέλλον της Κύπρου τον Αύγουστο του 1955. Αμέσως μετά ο συνταγματολόγος Νιχάτ Ερίμ με εντολές της τουρκικής κυβέρνησης ανέλαβε και ετοίμασε το σχέδιο ‘Ανάκτησης της Κύπρου’ σχεδιάζοντας τις μεθόδους που έπρεπε να ακολουθηθούν. Δεν θα αναφερθώ περαιτέρω σ΄αυτά γιατί η «Αιματηρή Αλήθεια» τα καταγράφει ανάγλυφα και με πρωτογενείς μάλιστα τουρκικές, βρετανικές και άλλες πηγές.
Σήμερα θα σας πάρω πίσω στο 1955-59 και θα δούμε σε κάποιες λεπτομέρειες, ορισμένες από εκείνες τις τουρκικές αγριότητες εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου και τις συνεργασίες τους με τους αποικιοκράτες. Που αποσκοπούσαν στην έντεχνη, αλλά απάνθρωπη, δημιουργία εντυπώσεων προς το ξένο παράγοντα ότι τάχα οι δύο κοινότητες δεν μπορούσαν πλέον να ζήσουν μαζί, οι Έλληνες δολοφονούσαν τους τούρκους, τους τρομοκρατούσαν άρα, η λύση, ήταν η διχοτόμηση.
Προτού μπώ στο θέμα αξίζει να σας αναφέρω ότι ακόμα και πριν την Τριμερή, το Βρετανικό Υπ. Εξωτερικών κοινώς Φόρειν Όφις, καλούσε την τουρκική κυβέρνηση να προβεί σε παραστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση εκφράζοντας τις γενικές της ανησυχίες με ειδική έμφαση στην ασφάλεια της τουρκικής μειονότητας στην Κύπρο.
«Τέτοιες παραστάσεις δεν έγιναν μέχρι στιγμής», έγραφε προς τον βρετανό πρέσβη στην Αθήνα στις 22 Ιουνίου 1955. «Παρόλον ότι προσπαθούμε να μην δώσουμε την εντύπωση ότι ενθαρρύνουμε τους τούρκους, σκόπιμα να αναμιχθούν στα εσωτερικά της Κύπρου, εντούτοις πιστεύουμε ότι μια τέτοια τουρκική προσέγγισης προς την Αθήνα θα ήταν χρήσιμη», τόνιζε το Φόρειν Όφις.
Το Βήμα Λονδίνου 26 Ιανουαρίου 1957
Στο Λονδίνο, τον καιρό εκείνο κυκλοφορούσε η παροικιακή εφημερίδα Το Βήμα, η οποία ιδρύθηκε το 1939 από Ελληνοκύπριους κομμουνιστές του Λονδίνου. Ακολουθούσε ουσιαστικά την πολιτική του Βρετανικού Κομμουνιστικού Κόμματος παρά του μετέπειτα ιδρυθέντος ΑΚΕΛ στην Κύπρο.
Στις 26 Ιανουαρίου 1957 το Βήμα, το οποίο στο πάνω μέρος είχε ως έμβλημα «Για την ενότητα της παροικίας! Για την αυτοδιάθεση της Κύπρου!», έγραφε πρωτοσέλιδα από ανταπόκριση της 23ης: «70 πυρκαιές άναψαν στην Λευκωσία τούρκοι σωβινιστές σε ελληνικά καταστήματα – οι Έλληνες καταγγέλλουν ότι υπεύθυνες είναι οι αγγλικές αρχές».
«… Ομάδες φανατισμένων νεαρών τούρκων εξαπολύσανε οργανωμένη επίθεση κατά Ελλήνων. Η πρώτη επιδρομή εκδηλώθηκε την Κυριακή το μεσημέρι. Τούρκοι οπαδοί του Δρ. Κουτσιούκ με αναμένους κρισούς και κρατώντας δοχεία βενζίνας και πετρελαίου όρμησαν στους δρόμους των ελληνικών συνοικιών και άρχισαν να βάζουν φωτιά σε ελληνικά καταστήματα…. Είναι χαρακτηριστικό πως από τις αγγλικές αρχές δεν ανακοινώθηκε καμιά σύλληψη τούρκου από εκείνους που έβαλαν φωτιά. Ένας τούρκος αστυνομικός όμως «κατά λάθος» πυροβόλησε και τραυμάτισε σοβαρά δύο Έλληνες.
Την Δευτέρα και Τρίτη έγιναν και ένοπλες επιθέσεις τούρκων κατά Ελλήνων. Στην τούρκικη συνοικία ένας νεαρός Έλληνας σκοτώθηκε από τούρκους με ξύλα. Πρόσχημα για τους βανδαλισμούς των φανατισμένων τούρκων ήταν το γεγονός ότι το Σάββατο άγνωστοι έρριψαν βόμβα στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Λευκωσίας με αποτέλεσμα να τραυματισθούν 4 φρουροί τούρκοι από τους οποίος ο ένας αργότερα πέθανε.
Ο ανταποκριτής των «Τάιμς» έγραψε πως ο ελληνικός πληθυσμός δεν έχει πια καμιά εμπιστοσύνη ότι ο αγγλικές αρχές κρατούν στάση αμερόληπτη. Υποστηρίζουν ακόμα, έγραψε ο ανταποκριτής, ότι οι αγγλικές αρχές «έκλεισαν τα μάτια»… Ακολούθησε τηλεγράφημα του Δημάρχου Λευκωσίας προς τον κυβερνήτη Χάρτινγκ…»
Στο δε κύριο άρθρο της η εφημερίδα Το Βήμα έγραψε: « Τα νέα Ελληνοτουρκικά γεγονότα στην Λευκωσία… οι εμπρησμοί από μέρους τούρκων σωβινιστών ελληνικών καταστημάτων και περιουσιών… είναι γεγονότα που εγέμισαν με αγωνία και ανησυχία την κυπριακή παροικία της Αγγλίας… Τα ελληνοτουρκικά γεγονότα δείχνουν ότι η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα του «διαίρει και βασίλευε» έπιασε τόπο. Δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να ξεσηκωθούν με τόση μανία οι τούρκοι της Λευκωσίας – πού όπως γράφουν και οι «Τάιμς» επί 80 χρόνια εζούσαν φιλικά με τους Έλληνες συμπολίτες τους – νά καίουν, να σκοτώνουν και να καταστρέφουν αν δεν τους άναβε τον σωβινιστικό τους φανατισμό κάποιος ξένος δάκτυλος που έχει συμφέρον να διαλυθεί η φιλία και να ανάψουν ο φυλετικός πόλεμος και οι φυλετικές συγκρούσεις… ΄Οταν στην τελευταία συνεδρία της Βουλής των Κοινοτήτων ο υπουργός των Αποικιών συνόδεψε τις συνταγματικές προτάσεις του Λόρδου Ράντκλιφ με την εξωφρενική δήλωση για διαμελισμό της Κύπρου, έπρεπε να ξέρει ότι χύνει μ΄αυτό τον τρόπο λάδι στη φωτιά του τουρκικού σωβινισμού…».
Στις 2 Φεβρουαρίου 1957 Το Βήμα επανήλθε και έγραψε ότι ο Ελληνικός πληθυσμός αντιμετώπισε με θαυμαστή ψυχραιμία τις επιθέσεις και τις προκλήσεις των λίγων φανατισμένων τούρκων και πως τα έκτροπα καταδίκασε και η μεγάλη πλειοψηφία του τουρκικού πληθυσμού.
«… Είναι χαρακτηριστική η προθυμία (έγραψε) με την οποίαν ο Γενικός Γραμματέας της Τουρκικής συντεχνιακής Ομοσπονδίας κ. Νιαζή Νταγλή υπόγραψε την κοινή ανακοίνωση των επαγγελματικών οργανώσεων σχετικά με τα γεγονότα. Η ανακοίνωση έλεγε: « Αι Εργατικαί Ομοσπονδίαι και αι επαγγελματικαί οργανώσεις της Κύπρου ανακοινώνουν ότι καταδικάζουν τα γεγονότα της Λευκωσίας διότι εκτός των οικονομικών ζημιών, οξύνουν και τάς σχέσεις των δύο κοινοτήτων διότι όλοι μαζί Έλληνες και τούρκοι έχομεν κάθε λόγον να είμεθα συναδελφωμένοι διά την επίλυσιν πολλών σοβαρών κοινών προβλημάτων…».
Στις 29 Μαίου 1957 η τουρκική αγγλόφωνη «Τάιμς οφ Σάιπρους», πρόβαλε ότι η ομιλία του Δρ. Κουτσιούκ, προέδρου του κόμματος «Η Κύπρος είναι τουρκική», προκάλεσε νέες εξάρσεις εναντίον των Ελλήνων όπως «Θάνατος στους Έλληνες», «Ανάθεμα στους Έλληνες». Η εφημερίδα «Τσιουμχουριέτ» είχε δημοσιεύσει εμπρηστικές δηλώσεις του Δρ. Κουτσιούκ κατά την διάρκεια περιοδείας του στην Τουρκία.
Διαδήλωση τούρκων για διχοτόμηση στο Λονδίνο
Στις 23 Φεβρουαρίου 1958 τούρκοι ντυμένοι με παραδοσιακές τουρκικές ενδυμασίες και τουρκικές σημαίες διαδήλωσαν στους δρόμους του Λονδίνου ζητώντας διχοτόμηση στην Κύπρο. Παρέδωσαν και σχετικό υπόμνημα στην πρωθυπουργική κατοικία. Την είδηση με φωτογραφία δημοσίευσαν οι «Τάιμς» του Λονδίνου. Την παρέλαση υποστήριξαν τότε και Πακιστανοί.
Ο Εζεκίας Παπαιωάννου για τον «συνεταιρισμό»
Σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε στην τουρκική εφημερίδα “Ulus” 15 Μαρτίου 1957 (και που βρήκα σε βρετανικό αρχείο) ο τότε Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαιωάννου (εις αντίθεση με την ήδη εκφρασθείσα τον Απρίλιο του 1955 θέση του Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη για ξεχωριστή αυτοδιάθεση και των τουρκο”κυπρίων” σε μια πρωτοφανή ομοφωνία με την δήλωση του βρετανού Υπ. Αποικιών στις 19 Δεκεμβρίου 1956) ερωτηθείς αν δέχεται την αυτοδιάθεση (δηλαδή τον συνεταιρισμό) και για τους τούρκους της Κύπρου απάντησε (υπενθυμίζεται ότι στις 19 Δεκεμβρίου 1956 ο Υπ. Αποικιών επισημοποιώντας τις συνταγματικές προτάσεις Ράτκλιφ από την Βουλή των Κοινοτήτων είχε υποσχεθεί τη διχοτόμηση στους τούρκους μέσω ξεχωριστής αυτοδιάθεσης και για το 18% – κατόπιν μυστικής συμφωνίας με την τουρκική κυβέρνηση που έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Δεκεμβρίου 1956):
“Η αρχή της αυτοδιάθεσης (είπε ο Παπαιωάννου) πρέπει να δοθεί στο νησί στο σύνολό του. Αν η αρχή αυτή υιοθετηθεί ανα τον κόσμο, ο χάρτης του κόσμου θα μετατραπεί σε μια σύγχιση μειονοτήτων”.
(Papaionnou said that the principle of self-determination should be applied in the island as a whole. He added that if the principle were given world-wide recognition, the world map would become a confusion of minorities.)
Στις 12 Ιουλίου 1958 Το Βήμα έγραψε: « Η τουρκική θηριωδία επιστρατεύεται για επιβολή δημοτικού ‘διαμελισμού’ στη Λεμεσό. Φόνοι, συγκρούσεις, κακοποιήσεις, βανδαλισμοί. Οι επικουρικοί συμμετέχουν στο τουρκικό όργιο – Δολοφονία τούρκου ειδικού χωροφύλακα από τούρκον».
Η ανταπόκριση ημερ. 4 Ιουλίου, έλεγε: «… Στις 8 π.μ. περίπου ο καρραγωγέας Ευαγόρας Νικολάου, 60 χρόνων από τη Λεμεσό πυροβολήθηκε και φονεύθηκε, ενώ προχωρούσε με το κάρρο του στον τουρκικό τομέα της πόλης, παρά το γεφύρι «Τέσσερα φανάρια». Ο Ευαγόρας δέχθηκε στην ράχη δύο σφαίρες των 0.38 χιλιοστομέτρων και πέθανε αμέσως. ΄Ηταν κουτσός, και η μόνη του περιουσία ήταν το κάρρο του. Εγκαταλείπει σύζυγο και ένα κορίτσι 15 χρόνων. Δυστυχώς τα επεισόδια δεν σταμάτησαν εδώ. Από τη στιγμή της δολοφονίας του Ευαγόρα σημειώθηκαν αρκετά άλλα θλιβερά επεισόδια σε βάρος Ελλήνων, που τραυματίσθηκαν σοβαρά ή ελαφρά από τούρκους πολίτες ή επικουρικούς…. Δύο εργάτες οι Δημητράκης Φυλακτού και Μιχ. Λεωνίδα ζήτησαν καταφύγιο στο σπίτι του Κυριάκου Χασάπη, για να γλυτώσουν από τα κτυπήματα. Κι΄εκεί όμως οι επικουρικοί τούς καταδίωξαν και τους κτυπούσαν με τους υποκοπάνους των όπλων σ΄ολα τα μέρη του σώματος, απειλώντας τους να τους σκοτώσουν. Μόνο χάρη στην επέμβαση άγγλου γείτονα οι επικουρικοί εγκατέλειψαν τα θύματά τους, που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο.
Στο μεταξύ πολλοί τούρκοι συγκεντρώθηκαν στη Δυτική παλιά όχθη του ποταμού «Γαρίλλη» παρά τα «Τέσσερα φανάρια» φέροντας αξίνες, μαχαίρια, ρόπαλα, σίδερα κλπ. Και κτυπούσαν χωρίς διάκριση κάθε Έλληνα που περνούσε από τη συνοικία…». (συνεχίζεται)
Ομιλία της κας. Φανούλας Αργυρού – Ερευνήτριας-συγγραφέως, από σεμινάριο στις 22 Μαρτίου 2010. Διαβάστε επίσης το α΄μέρος εδώ.
