Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα.
Σαρακοστή ονομάζεται επειδή γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο.
Κάποιες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής έχουν ξεχωριστή σημασία και δική τους σημειολογία. Ας τις δούμε:
Η πρώτη Κυριακή, είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιορτάζουμε την αναστύλωση των Αγίων και σεπτών εικόνων από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 843 μ.χ
Η δεύτερη Κυριακή, είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (14 αιώνας). Ο Άγιος υπήρξε κορυφαίος διδάσκαλος των ορθοδόξων δογμάτων και πολέμιος των αιρέσεων.
Η τρίτη Κυριακή είναι της Σταυροπροσκυνήσεως. Είναι αφιερωμένη στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, το σύμβολο της πίστεως μας.
Η τέταρτη Κυριακή είναι η μέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακας. Η Κλίμακα είναι ένα βιβλίο με ομιλίες του Αγίου. Αντικείμενο των ομιλιών είναι η πνευματική ανάβαση των Μοναχών μέσα από την προσωπική τους άσκηση.
Επίσης την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας, είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Ημέρα αφιερωμένη στην Παναγία που στέκει πάντα βοηθός των Χριστιανών σε περιόδους ειρήνης και πολέμου.
Η πέμπτη Κυριακή είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Οσίας Αιγυπτίας.
Το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου.
Τελευταία Κυριακή είναι η Κυριακή των Βαΐων. Είναι η μέρα της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από την Βηθανία. Ο λαός τότε υποδείχθηκε τον Χριστό με βάγια φοινίκων.
Όπως προαναφέραμε, ονομάζεται Σαρακοστή γιατί περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας, από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Βδομάδα. (Σύνολο 50 μέρες νηστείας).
Μεγάλη Σαρακοστή ονομάζεται όχι για τη μεγάλη διάρκειά της αλλά για τη σημασία της, που γίνεται σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού. Αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού.
Αρχίζουμε λοιπόν από την Δευτέρα της Καθαρής ή Καθαρά Δευτέρα:
Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας. Συνηθίζεται να τρώμε λαγάνα και άλλα νηστίσιμα φαγητά, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.
Ένα έθιμο που έχει σχεδόν χαθεί, είναι αυτό της Κυράς Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας.
Η “κυρά Σαρακοστή” ήταν και είναι, μια χάρτινη ζωγραφιά ή καμωμένη από ζυμάρι, όπου απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστάνουν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι.
Η περίοδος αυτή, της μεγάλης Σαρακοστής, είναι ένα στάδιο αγώνα και μάλιστα το τελικό στάδιο του πνευματικού αγώνα κάθε έτους. Δηλαδή όπως κάθε αθλητής προετοιμάζεται για ένα χρονικό διάστημα για την μεγάλη ημέρα του τελικού, έτσι και εμείς κάθε μέρα προετοιμαζόμαστε για να ζήσουμε την Ανάσταση. Όχι να ζήσουμε την Ανάσταση Tου Χριστού μόνο, αλλά να ζήσουμε την δική μας Ανάσταση μαζί με την δική Tου.
Ανάσταση δεν εννοούμε φυσικά τα ξεφαντώματα, πάρτι, διασκεδάσεις, αλλά την βιωματική εμπειρία της Αναστάσεως μέσα στην ψυχή μας. Πιο απλά την απελευθέρωση μας από τα πάθη και τις αμαρτίες μας. Την επιστροφή μας, όπως του Ασώτου, στην αγκαλιά του Θεού Πατέρα, από τον οποίο απομακρυνθήκαμε υπηρετώντας τον εγωισμό μας, την υπερηφάνεια μας, την κενοδοξία μας και όλα τα πάθη που μας οδηγούν μακριά από την προστασία, την ασφαλή αγκαλιά Του Θεού.
Εκτός όμως από την νηστεία και προσευχή, ας κοιτάξουμε τον εαυτό μας, να δούμε το δοκάρι που έχουμε στα μάτια μας και αφού το βγάλουμε θα δούμε τον αδελφό μας, το γείτονά μας, τον φίλο, σύντροφο, συγγενή, με αγάπη, κατανόηση, με δικαιολογία στα λάθη του και να του προσφέρουμε ό,τι εκείνος έχει ανάγκη.
Ας τρέξουμε αδέλφια στην εκκλησία και να εξομολογηθούμε τα δικά μας λάθη, πάθη, και αμαρτίες, και αφού πάρουμε άφεση αμαρτιών να κοινωνήσουμε και να πάρουμε το φάρμακο της ψυχής και του σώματος μας, και να βάλουμε μέσα μέσα μας «Σώμα και Αίμα Χριστού».
Ας παρακολουθήσουμε κάθε Κυριακή τις Λειτουργίες και μέσα στην Μεγάλη Εβδομάδα τα κατανυκτικά τροπάρια και ακολουθίες, όπως και τους Χαιρετισμούς της Παναγίας μας.
Αυτή την Σαρακοστή να ζήσουμε μια πνευματική Ανάσταση, σαν να είναι το τελευταίο Πάσχα της επίγειας ζωής μας.
Ακόμη κι αν δεν είμαστε νικητές, οπωσδήποτε να μας βρει αγωνιστές!
Καλή Ανάσταση να φτάσουμε.
(Επιμέλεια: Ιωσήφ Κορφιάτης, Αναπληρωτής Επαρχιακός ΕΛΑΜ Λευκωσίας).
