Πολλά ακούγονται τις τελευταίες ημέρες για υποθέσεις που απασχολούν την υπηρεσία ασύλου και την αντιμετώπιση που τυγχάνουν οι αιτητές. Η χώρα μας είναι υπόχρεη να εφαρμόζει το Κοινοτικό Κεκτημένο και να διασφαλίζει τα δικαιώματα και των νομίμων αλλά και των παρανόμων. Ποιο είναι αυτό το Ευρωπαϊκό κεκτημένο όμως και ποια είναι τα δικαιώματα που πρέπει να διασφαλίζει για τους αιτητές η Κυπριακή Δημοκρατία; Απαντήσεις, διευκρινίσεις καθώς και λεπτομέρειες για το έργο της Υπηρεσίας Ασύλου έδωσε ο Μάκης Πολυδώρου, Προϊστάμενος της Υπηρεσίας, σε συνέντευξη του στο ΚΥΠΕ. Η υπηρεσία ασύλου είναι η αρμόδια αρχή για εξέταση αιτημάτων για διεθνή προστασία, για παραχώρηση προσφυγικού καθεστώτος δηλαδή, είτε καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας.
ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ. Κάποιος αιτείται προσφυγικού καθεστώτος γιατί με βάση τη σύμβαση της Γενεύης διώκεται για λόγους πολιτικούς, θρησκευτικούς, φυλετικούς, ιθαγένειας ή για συμμετοχή σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα. Καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας αιτείται κάποιος που δεν καλύπτεται από τη σύμβαση της Γενεύης, και προέρχεται από χώρες που υπάρχει αδιάκριτη βία, πολεμική σύρραξη, συγκρούσεις, δηλαδή μια γενικευμένη κατάσταση παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το κύμα προσφύγων στην Κύπρο έφτασε στον ψηλότερο αριθμό το 2004 με την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και τις αιτήσεις παραχώρησης ασύλου να φτάνουν τις 9.872. Μέχρι τον Φεβρουαρίου του 2014 οι αιτήσεις έφτασαν τις 200 από τις οποίες παραχωρήθηκε άσυλο σε τρία πρόσωπα. Ωστόσο, στην Υπηρεσία Ασύλου εκκρεμούν 1.127 υποθέσεις για το 2014 με τους περισσότερους να είναι συριακής καταγωγής. Για την εξέταση των αιτημάτων χρειάζεται να γίνει μια λεπτομερής διαδικασία. Για τον κάθε αιτητή ετοιμάζεται φάκελος με τα στοιχεία του, ακολούθως λαμβάνονται δακτυλικά αποτυπώματα και ο αιτητής καλείται για συνέντευξη από την οποία αξιολογείται για την τελική απόφαση. Η υπηρεσία ασύλου, δήλωσε ο κ. Πολυδώρου, είναι και ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των αρμοδίων υπηρεσιών που συμμετέχουν στις διαδικασίες ασύλου. Η υπηρεσία είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία κέντρων υποδοχής αιτητών ασύλου όπως αυτών της Κοφίνου και της Κοκκινοτριμιθιάς. Ο χώρος στη Μεννόγεια δεν είναι χώρος κράτησης αιτητών ασύλου αλλά ένας χώρος κράτησης παράνομων μεταναστών εναντίον των οποίων έχουν εκδοθεί εντάλματα απέλασης.
ΥΠΟΔΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΑΙΤΗΤΕΣ. Η Κ.Δ. είναι υποχρεωμένη να δώσει ειδικές συνθήκες υποδοχής στους αιτητές ασύλου. Οφείλουμε να τους φιλοξενήσουμε σε κέντρα υποδοχής, όπου τους παρέχεται διαμονή, διατροφή, μεταφορές, εκπαίδευση για τα παιδιά τους, ψυχολογική στήριξη κ.λπ. Τους χορηγείται παράλληλα ένα επίδομα για προσωπικά έξοδα. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος στα κέντρα υποδοχής, οι αιτητές παραπέμπονται στο Τμήμα Ευημερίας, το οποίο τους χορηγεί κουπόνια για τροφή και επίδομα ενοικίου που καταβάλλεται στον ιδιοκτήτη του καταλύματος απευθείας.
ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Η υφιστάμενη νομοθεσία όσον αφορά την αγορά εργασίας προβλέπει πως ένα κράτος μπορεί για διάστημα μέχρι ενός έτους να μην επιτρέψει την πρόσβαση τους στην αγορά εργασίας. Ωστόσο στην Κύπρο, δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στην αγορά εργασία τους πρώτους έξι μήνες. Αν ένας αιτητής έχει εργασία με μισθό ο οποίος καλύπτει τις ανάγκες του, τότε δεν έχει πρόσβαση στις ειδικές συνθήκες υποδοχής. Αν όμως ο μισθός δεν καλύπτει τις ανάγκες του, τότε του παρέχονται επιπρόσθετα βοηθήματα. Επίσης, στους αιτητές παρέχεται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και δημόσια εκπαίδευση. Ο κ. Πολυδώρου δήλωσε πως το ύψος του μισθού ο οποίος καλύπτει τις ανάγκες ενός αιτητή καθώς και τα επιδόματα που λαμβάνουν είναι στοιχεία που καθορίζονται μετά από έρευνα στο τμήμα εργασίας και στο γραφείο ευημερίας.
ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ. Λόγος απόρριψης μπορεί να είναι και οι πραγματικοί λόγοι τους οποίους θα επικαλεστούν οι αιτητές. Π.χ. εργαζόμενοι να ισχυριστούν ότι αποτάθηκαν για οικονομικούς λόγους και επειδή έληξε η άδεια παραμονής τους, θέλουν να παραμείνουν στην Κύπρο για μεγαλύτερο διάστημα και να εργαστούν. Όντως είναι ειλικρινείς, αυτός όμως ο λόγος δεν εμπίπτει στους λόγους για τους οποίους παραχωρείται άσυλο. Υπάρχουν άλλοι που μπορεί να υποβάλουν ένα ισχυρισμό και αυτός να είναι αντιφατικός με τα ίδια τα λεγόμενά τους αλλά και με την πληροφόρηση για τη χώρα καταγωγής τους. Π.χ. αιτητές από συγκεκριμένη χώρα να υποβάλουν μαζικά αιτήσεις, και να πουν την ίδια ιστορία όλοι. Ότι π.χ. ήταν ο Γ.Γ. του τάδε κόμματος στην περιοχή τάδε και διωκόταν από το αντίθετο κόμμα. Όμως, δεν γνώριζαν την ιδεολογία του κόμματος και ισχυρίζονταν ότι είναι δεξιό κόμμα, ενώ στην πραγματικότητα είναι αριστερό, ή δεν γνώριζαν καμιά άλλη πληροφορία για το κόμμα τους.
Η ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΕΠΟΧΗ. Ο χρόνος εξέτασης μιας αίτησης και ανακοίνωση της απόφασης διαρκεί το λιγότερο δύο βδομάδες. Υπάρχουν όμως και οι δύσκολες περιπτώσεις αιτητών που η απόφαση τους καθυστερεί λόγω διαλέκτων και μεταφράσεων. Καθυστέρηση υπάρχει και στο ότι η υπηρεσία έχει μόνο επτά εξεταστές. Αν η αίτηση απορριφθεί, τότε το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης αποφασίζει κατά πόσο ο αιτητής θα παραμείνει ή όχι στην Κύπρο. Υπάρχουν ωστόσο αιτητές που προσφεύγουν στην Αναθεωρητική Αρχή ή στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ο Μάκης Πολυδώρου εξηγεί πως η προσφυγή στο Ανώτατο προς το παρόν, με βάση τον περί Προσφύγων Νόμο, δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Δηλαδή μπορεί να απελαθεί και εν τω μεταξύ να εξεταστεί η αίτησή του, αλλά μπορεί και να εκδοθεί διάταγμα, το οποίο να απαγορεύει την απέλαση του. Συνήθως, οι απόψεις της αναθεωρητικής αρχής είναι ταυτόσημες με αυτές της υπηρεσίας ασύλου, εκτός και αν προκύψουν νέα στοιχεία μετά την απόρριψη της αίτησης ή αν διαπιστωθούν ελλείψεις από μέρους της υπηρεσίας. Σε αυτή την περίπτωση, η αναθεωρητική αρχή κρίνει αν θα καλέσει τον αιτητή σε ακροαματική διαδικασία.
ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ. Με βάση τον περί Προσφύγων Νόμο δεν επιτρέπεται η κράτηση ανήλικου και εκεί που υπάρχει ισχυρισμός ότι αυτός που συνελήφθη είναι ανήλικος, αλλά δεν έχει έγγραφα που να το αποδεικνύουν, εκεί παρεμβαίνουμε κάνοντας μια αξιολόγηση και το ευεργέτημα της αμφιβολίας είναι υπέρ του αιτητή. «Λέμε δηλαδή ότι ο εν λόγω αιτητής είναι ανήλικος και σε αυτή την περίπτωση απολύεται και αναλαμβάνει τα περαιτέρω το Γραφείο Ευημερίας, το οποίο με βάση το νόμο είναι κηδεμόνας και αντιπρόσωπος», ανέφερε ο κ. Πολυβίου.
ΟΧΙ ΑΛΛΟΙ ΑΙΤΗΤΕΣ. Σύμφωνα με τον κ. Πολυδώρου, η Κύπρος δεν μπορεί και δεν πρέπει να δεχθεί άλλους αιτητές ασύλου λόγω της οικονομικής κατάστασης στην χώρα. Αυτό βέβαια δεν εξαρτάται μόνο από εμάς αλλά και από τις υποχρεώσεις της Τουρκίας τις οποίες δεν εφαρμόζει. Αν η Τουρκία αναλάβει τις υποχρεώσεις της προς την ΕΕ, τότε οι παράνομοι μετανάστες θα μειωθούν σε σημαντικό βαθμό αφού οι πλείστοι έρχονται μέσω κατεχομένων.
ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΜΙΣΟΥ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥΤο ύψος των επιδομάτων για βοήθεια στους αιτητές ασύλου για πέντε μήνες (Αύγουστος 2013 – Ιανουάριος 2014) ήταν €588.909,79. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε η Διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας Τούλα Κούλουμου, οι υλικές συνθήκες υποδοχής σε αιτητές διεθνούς προστασίας για τους οποίους δεν υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης των υλικών συνθηκών υποδοχής σε Κέντρα Υποδοχής ή Φιλοξενίας, καλύπτονται με δελτία. Με βάση λοιπόν την παράγραφο (3) του Κανονισμού 14 των βασικών κανονισμών των περί προσφύγων Νόμο του 2005 έως 2013, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας από τον 08/2013 μέχρι τον 01/2014 έχουν βοηθήσει κατά μέσο όρο 212 οικογένειες μηνιαίως, με συνολική δαπάνη ύψους €588.909,79.Η βοήθεια που παρέχεται σε κάθε αιτητή διαχωρίζεται σε τρεις κατηγορίες, αυτής της τροφής, ρουχισμού και υπόδησης, του επιδόματος ενοικίου, και των εξόδων ηλεκτρισμού, ύδρευσης και μικροεξόδων. Η βοήθεια ξεκινά από €320 μηνιαίως και φτάνει μέχρι €735 βάσει του αριθμού μελών μιας οικογένειας. Αν η οικογένεια αποτελείται από ένα άτομο το σύνολο της βοήθειας είναι €320 μηνιαίως, δηλαδή €150 για τροφή, ρουχισμό, υπόδηση, €100 για επίδομα ενοικίου και €70 για έξοδα ηλεκτρισμού, ύδρευσης, μικροέξοδα. Αν η οικογένεια αποτελείται από δύο άτομα το σύνολο της βοήθειας είναι €420 μηνιαίως, δηλαδή €225 για τροφή, ρουχισμό, υπόδηση, €100 για επίδομα ενοικίου και €95 για έξοδα ηλεκτρισμού, ύδρευσης, μικροέξοδα.Αν η οικογένεια αποτελείται από τρία άτομα το σύνολο της βοήθειας είναι €580 μηνιαίως, δηλαδή €300 για τροφή, ρουχισμό, υπόδηση, €150 για επίδομα ενοικίου και €130 για έξοδα ηλεκτρισμού, ύδρευσης, μικροέξοδα. Αν η οικογένεια αποτελείται από τέσσερα άτομα και πάνω το σύνολο της βοήθειας είναι €735 μηνιαίως, δηλαδή €375 για τροφή, ρουχισμό, υπόδηση, €200 για επίδομα ενοικίου και €160 για έξοδα ηλεκτρισμού, ύδρευσης, μικροέξοδα.
