ένας άγνωστος πανεπιστήμονας
Στην Δαμασκό μια πόλη στην καρδιά της Συρίας που σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους των Ελλήνων ιδρύθηκε από τον Δαμασκό από την Αρκαδία μαζί με Έλληνες αποίκους σε αρχαιότατες εποχές. Τον 1ο π.Χ. αιώνα, η Δαμασκός ήταν μια αμιγώς Ελληνική πόλη, μιας και αποικίσθηκε από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τους απογόνους τους και μεγάλο τμήμα της είχε εξελληνισθεί κατά την Ελληνιστική περίοδο. Οι Έλληνες είχαν στολίσει αυτήν την μητρόπολη της Συρίας με θέατρα, φιλοσοφικές σχολές όπου διδάσκονταν όλα τα φιλοσοφικά ρεύματα. Υπήρχαν βιβλιοθήκες, ιατρικές σχολές και άλλα καλλιτεχνήματα, με τα οποία κοσμούσαν πάντα τις πόλεις που ίδρυαν. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον γεννήθηκε περίπου το 64 π.Χ., ο Νικόλαος ο Δαμασκήνος, που κατάγονταν από μια αρχοντική οικογένεια. Γονείς του ήταν ο Αντίπατρος και η Στρατονίκη. Από μικρός έλαβε ευρεία μόρφωση μαθαίνοντας αρμονία (μουσική), φιλοσοφία, τραγωδία, ποίηση, ιστορία, μαθηματικά και άλλες επιστήμες. Όσο μεγάλωνε και ανδρώνονταν, ο Νικόλαος, αποδείκνυε την αξία του. Ο φιλόσοφος που τον συνέπαιρνε ήταν ο Αριστοτέλης και ακολούθησε την περιπατητική σχολή. Η φήμη του Νικολάου εξαπλώθηκε σ’ όλη την Ελληνιστική Ανατολή, κάτι που τον έκανε περιζήτητο παιδαγωγό διαδόχων και σύμβουλο ηγεμόνων. Ο Μάρκος Αντώνιος και η Κλεοπάτρα στον Νικόλαο εμπιστεύτηκαν τα παιδιά τους για να τα μορφώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο Διοικητής της Γαλιλαίας Ηρώδης ο επονομαζόμενος και μέγας, κάλεσε δίπλα του τον Νικόλαο για να τον συμβουλεύει στην διοίκηση της επαρχίας του.
Επίσης ήταν έμπιστος φίλος του Οκταβιανού Αυγούστου και του ζητούσε τις συμβουλές του σε διάφορα θέματα που αφορούσαν την διοίκηση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ανάμεσα όμως στην διδασκαλία και τις συμβουλές που έδινε, έγραφε συνέχεια βιβλία πάνω σε διάφορα θέματα. Τα κυριότερα ήταν η ιστορία και η φιλοσοφία του Αριστοτέλη, όπου έκανε σχόλια πάνω στα έργα του. Ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έγραψε ήταν η «Ιστορίαν Καθολικήν» που αφορούσε την παγκόσμια ιστορία μέχρι τις μέρες του σε 144 βιβλία, δυστυχώς όμως, σώθηκαν μόνο λίγα αποσπάσματα. Έγραψε επίσης την «Εθνών Συναγωγήν» όπου κατέγραφε τις ιστορίες διαφόρων λαών και εθνοτήτων. Έγραψε τον «Βίον Καίσαρος» που ήταν ένα εγκωμιαστικό έργο για τον Οκταβιανό Αύγουστο. Ο Νικόλαος συνέγραψε διάφορες τραγωδίες, κωμωδίες και φιλοσοφικά έργα κυρίως σχολιασμοί στον Αριστοτέλη. Ο Νικόλαος ήταν πλέον ένας σεβαστός πανεπιστήμονας, η φήμη του όπου και να πήγαινε προηγούνταν χαρίζοντας του δόξα και τιμές. Ο Αριστοτέλης όμως ήταν αυτός που κέρδισε την καρδιά και το μυαλό του Νικολάου που αφιέρωσε σε αυτόν και την σχολή του τα περισσότερα έργα του,ένα από τα σημαντικότερα ήταν το «Περί Αριστοτέλους φιλοσοφία» όπου και εξηγούσε τον πολύπλοκο φιλοσοφικό έργο του Σταγειρίτη φιλοσόφου. Από αυτό το έργο βρέθηκαν εκτενή αποσπάσματα το 1901 στην συριακή γλώσσα. Στο έργο του «Περί Θεών» ερμηνεύει την θεολογία δηλαδή τις αρχές των πρώτων φιλοσόφων όπως του Ξενοφάνη και του Διογένη του Απολλωνιάτη (Απολλωνία Κρήτης). Έγραψε επίσης το έργο «Περί του Παντός» κάτι ανάλογο ίσως με τον διάλογο «Τίμαιος» του Πλάτωνα.
Ο Νικόλαος ο Δαμασκηνός πρέπει να τελείωσε ήσυχα την ζωή του μετά το 14 μ.Χ. από γεράματα, αφήνοντας πίσω του ένα πολυσχιδές έργο.
