Ύστερα από τη σύλληψη κάποιων μελών της ΕΟΚΑ, τα οποία γνώριζαν την ύπαρξη μικρής αποθήκης με οπλισμό στη Λύση, οι αντάρτες Σιάλος Καΐλη και Παναγής Λάρκου, με τη βοήθεια των συναγωνιστών τους, Δημητράκη Αναστάση και Καλλή Σακκά, στις 23 Αυγούστου του 1958 και κατόπιν διαταγής, μετακίνησαν τον οπλισμό.

Φορτώνοντας σε δυο ποδήλατα ένα αυτόματο στεν, ένα μαρτίνι, ένα περίστροφο 0,38, επτά κυνηγετικά, δεκαπέντε χειροβομβίδες, δυο νάρκες και αρκετή ποσότητα πυρομαχικών κατευθύνθηκαν σε περιβόλι που άνηκε στον Δημητράκη Αναστάση.

Σύμφωνα με την μαρτυρία του αγωνιστή Παναγή Λάρκου, μόλις βγήκαν από το χωριό στις 20:00, Άγγλοι στρατιώτες που είχαν στήσει ενέδρα πίσω από δύο δέντρα, τους επιτέθηκαν. Οι δύο αντάρτες αντεπιτέθηκαν αμέσως ανοίγοντας πυρ εναντίον τους.

Με το «αλτ» που πρόσταξαν οι Άγγλοι, ο Σιάλος πυροβόλησε και πέτυχε τον πρώτο Άγγλο στρατιώτη. Έριξε αμέσως μια χειροβομβίδα εναντίον της μιας ομάδας των στρατιωτών, κρατώντας στο χέρι του ακόμη μία την οποία δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει. Τα πυρά της δεύτερης ομάδας των Άγγλων, που ήταν κρυμμένοι σε διπλανό δέντρο, τον σκότωσαν. Στη συνέχεια οι Άγγλοι πυροβόλησαν και σκότωσαν το Δημητράκη Αναστάση και τον Καλλή Σακκά.

Από την άλλη πλευρά, οι απώλειες των Άγγλων, όπως αυτές μεταδόθηκαν στον αστυνομικό σταθμό Βατιλής με ασύρματο από τους επιζήσαντες στρατιώτες, ανήλθαν στους πέντε νεκρούς και έναν τραυματία.

Οι τρεις αγωνιστές, αυτοθυσιάστηκαν και έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι, υπερασπίζοντας τα «ιερά» όπλα του αγώνα για την ελευθέρια, στον οποίο είχαν αφιερώσει τη ψυχή τους.

Δημητράκης Αναστάση

anastasi

Ο Δημητράκης Αναστάση γεννήθηκε στη κωμόπολη Λύση της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 28 Ιουλίου 1936. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο Λύσης και εργαζόταν ως γεωργός.

Μυήθηκε στον αγώνα της ΕΟΚΑ, και αρχικά είχε αναλάβει την διανομή φυλλαδίων, τη παροχή πληροφοριών από παρακολουθήσεις και τη προσφορά υπηρεσιών ως σύνδεσμος. Ύστερα, έγινε βοηθός του Καλλή Σακκά στη διαφύλαξη οπλισμού. Με τη βοήθεια της μητέρας του τροφοδοτούσαν αντάρτες, μετέφεραν και έκρυβαν οπλισμό.

Καϊλή Μιχαήλ Σιάλος

sialos

Ο Σιάλος Καϊλή, γεννήθηκε και εκείνος στην κωμόπολη Λύση. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο Λύσης και ως ο μεγαλύτερος αδελφός και ορφανός από μητέρα, μπήκε στη βιοπάλη να βοηθήσει τον πατέρα του στο μεγάλωμα των αδελφών του.

Στον αγώνα της ΕΟΚΑ εντάχθηκε τον Ιούλιο του 1955 και κατατάχθηκε στις ομάδες κρούσεως Λύσης. Καταζητήθηκε στις 10 Αυγούστου 1956 και κατέφυγε στο αντάρτικο με την ευχή του πατέρα του, για την οποία ήταν πολύ περήφανος: «Να πας στο καλό, παιδί μου. Νεκρό στο σπίτι μου σε δέχομαι, προδότη όχι».

Η δράση του ήταν έντονη, λαμβάνοντας μέρος σε πολλές επιθέσεις εναντίον των Άγγλων με τους αντάρτες του υποτομέα Λύσης και άλλους αγωνιστές της Λύσης, ενώ διακρινόταν και για την ανδρεία του. Οι συναγωνιστές του, έλεγαν χαρακτηριστικά: «Είδαμε τόλμην και παλικαριά που δεν ξαναείδαμε ποτέ και σε κανένα».

Σε επίθεση που έλαβε μέρος, την 1η Αυγούστου του 1958, έξω από τη Λύση προς την Κοντέα, με την εμφάνιση των στρατιωτικών αυτοκινήτων, όρμησε στη μέση του δρόμου ο Σιάλος και άρχισε να βάλλει εναντίον τους με το αυτόματο γαλλικό του όπλο. Οι οδηγοί των στρατιωτικών οχημάτων σάστισαν και οι στρατιώτες τα έχασαν. Μέχρι που να συνέλθουν και να αρχίσουν να πυροβολούν οι αγωνιστές έριξαν με τα όπλα τους και αποτραβήχτηκαν.

«Μας εντυπωσίαζε η αυτοθυσία του. Ο Σιάλος, με τα τόσα χαρίσματα με τα οποία ήταν προικισμένος και το χιούμορ που τον διέκρινε, ήταν η εύθυμη νότα ανάμεσά μας».

Σακκά Καλλής

sakkas

Ο Καλλής Σακκά, ο τρίτος από τους πεσόντες ήρωες της 23ης Αυγούστου του 1958, ήταν και εκείνος γεννημένος στην Λύση. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο Λύσης και εργαζόταν και εκείνος σαν γεωργός, ενώ παράλληλα ασκούσε και το επάγγελμα του πατέρα του, υφαίνοντας σακιά και βοηθώντας τον ανάπηρο πατέρα του στη διατροφή των αδελφών του.

Αναμίχθηκε στην ΕΟΚΑ από την αρχή του αγώνα αναλαμβάνοντας την εκτύπωση φυλλαδίων, και έχοντας την ευθύνη απόκρυψης του πολυγράφου. Αργότερα του ανατέθηκε και η ευθύνη της απόκρυψης του οπλισμού της ΕΟΚΑ Λύσης. Λόγω της σοβαρότητας του έργου που του είχε ανατεθεί, η ανάμιξή του σε άλλες δραστηριότητες είχε περιοριστεί.