Η Χειμάρρα ή Χιμάρα είναι η σπουδαιότερη ίσως πόλη του βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού. Οι Χειμαρριώτες αγωνίστηκαν σκληρά για να κρατήσουν την Πατρίδα τους ελεύθερη και πρακτικά ποτέ δεν κατέθεσαν τα όπλα.
Τόσο η ίδια η πόλη όσο και τα χωριά της περιοχής, που κάποτε έφταναν τα σαράντα, είχαν πάντα συμπαγή Ελληνικό πληθυσμό, με υψηλότατο φρόνημα και πάντα στην πρωτοπορία των αγώνων για την εθνική δικαίωση.
Μετά την πρώτη φάση του Ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου – 13 Νοεμβρίου 1940) και την απόκρουση της Ιταλικής επίθεσης, άρχισε η προέλαση του Ελληνικού στρατού εντός της Βορείου Ηπείρου και η απελευθέρωση της από τον Αλβανικό ζυγό. Στις 6 Δεκεμβρίου απελευθερώθηκαν οι Άγιοι Σαράντα και στις 13 του μηνός τμήματα της 3ης Μεραρχίας κατέλαβαν την Πάνορμο, λίγα χιλιόμετρα πριν τη Χειμάρρα. Εκεί οι Ιταλικές δυνάμεις που υπεράσπιζαν την πόλη αντέταξαν σθεναρή αντίσταση και η προέλαση του Ελληνικού στρατού ανακόπηκε προσωρινά.
Προκειμένου να καμφθεί η Ιταλική αντίσταση, τα Ελληνικά τμήματα κινήθηκαν ανατολικά, επιχειρώντας να καταλάβουν πρώτα τα ορεινά περάσματα και να αποκόψουν τους αμυνόμενους Ιταλούς. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 19ης Δεκεμβρίου, Σύνταγμα Ευζώνων, υπό τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο, με αιφνιδιαστική επίθεση από διαφορετικές θέσεις ταυτόχρονα, μέσα στο σκοτάδι, με εφ’ όπλου λόγχη, κατέλαβε τις θέσεις των Ιταλών στην Πίλιουρι, ανατολικά της Χειμάρρας. Παρόλο που το χιόνι ήταν κοντά στο ένα μέτρο, οι Εύζωνοι μπόρεσαν να υπερπηδήσουν τα συρματοπλέγματα και αιχμαλώτισαν μια ορεινή ιταλική πυροβολαρχία, μαζί με τον Διοικητή της.
Οι Ιταλοί αντιλαμβανόμενοι την επικείμενη περικύκλωσή τους, εγκατέλειψαν την πόλη στην οποία εισήλθε ο Ελληνικός στρατός στις 22 Δεκεμβρίου, γνωρίζοντας αποθεωτική υποδοχή. Οι γαλανόλευκες βγήκαν στα παράθυρα και στα μπαλκόνια, ο κόσμος ξεχύθηκε για να αγκαλιάσει τους στρατιώτες και για τα τους προσφέρει ό,τι μπορούσε. Όποιος έχει την τύχη να βρεθεί ακόμα και σήμερα στη Χειμάρρα, είναι αδύνατο να μην ακούσει κάποια ενθουσιώδη συζήτηση για εκείνα τα Χριστούγεννα του 1940, που έμειναν αξέχαστα στους Χειμαρριώτες!
