“Αι πρώται φλόγαι που κατέφαγαν την Σμύρνη, ανεπήδησαν την νύκτα της 30ής Αυγούστου* κυρίως από την αρμενικήν συνοικίαν που συνώρευε με την αγορά της Σμύρνης, τις Μεγάλες Ταβέρνες και την ελληνικήν συνοικίαν του αγίου Γεωργίου, και δι’ αυτής με την της αγίας Φωτεινής. Και όσον διέρρεαν αι ώραι, επορφύρωναν εντονώτερον αι φλόγες τον ουρανόν της Σμύρνης. Από την ιδίαν αυτήν συνοικίαν, ενόσω παρήρχοντο αι ώραι, ηκούοντο πυκνότεροι οι πυροβολισμοί.
Ύποπτα υποκείμενα φέροντα τουρκικάς σημαίας και πάνοπλα διέτρεχαν τους δρόμους και κατηυθύνοντο προς την αρμενικήν συνοικίαν, εις την οποίαν νέαι ολοέν εξεδηλώνοντο εστίαι πυρκαϊάς.
Κατά τους τουρκικούς ισχυρισμούς, εντός της αρμενικής μητροπόλεως του αγίου Στεφάνου και εις το προαύλιον είχαν συγκεντρωθή πάνοπλοι Αρμένιοι κακοποιοί και αντάρται και όταν προσήλθαν εκεί Τούρκοι αστυνομικοί και στρατιώται δια να συλλάβουν τους κακοποιούς εδέχθησαν τα πυρά των όπλων των και ηναγκάσθησαν τότε ν’ απαντήσουν με αποτέλεσμα να συναφθή αληθής μάχη, να προκληθή η πυρκαϊά, η οποία μετέβαλεν εις πυροτέχνημα την Σμύρνην. Πρόκειται όμως περί τερατώδους ψεύδους. Η Σμύρνη ενεπρήσθη από τον Νουρεντίν, δια να επακολουθήση το αφάνταστον δράμα που επηκολούθησε.
Από την πρωίαν της 31ης Αυγούστου είχε τεθή εις πλήρη εφαρμογήν το σχέδιον του Νουρεντίν. Αι φλόγες του εμπρησμού ανεπήδων εις την μίαν και την άλλην σμυρναϊκήν συνοικίαν, ώστε ν’ αποτελέσουν αληθή αλυσίδα από την οποίαν ελάχιστοι θα εξέφευγαν κρίκοι. Τα σημεία μόνον και τα κτίρια που ήθελαν οι στρατιώται και τα άλλα όργανα του Νουρεντίν να διασώσουν, διεσώζοντο. Εκεί τουρκικά αποσπάσματα προέβαιναν εις κατεδαφίσεις και εσχημάτιζαν κενόν.”
Μία από τις πιο θλιβερές επετείους της νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας είναι αυτή της κατάρρευσης του μικρασιατικού μετώπου που οδήγησε στην στρατιωτική ήττα και συντριβή αλλά και τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από την μικρασιατική γη.
Τα ιστορικά γεγονότα του Αυγούστου – Σεπτεμβρίου του 1922 έχουν καταγραφεί στο σύνολό τους με τον τίτλο « Μικρασιατική καταστροφή ».
Η ήττα του 1922 μπορεί να συγκριθεί με αυτήν του 1453 και να θεωρηθεί ως μεγαλυτέρα γιατί μ’ αυτήν ξεριζώθηκε η από χιλιάδων ετών ελληνική παρουσία στην Ιωνική γη.
Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων στις 24 Σεπτεμβρίου 1998 και τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου.
