«Έλληνες, όπου και αν ευρίσκεσθε, ακούσατε την φωνήν μας: Εμπρός, όλοι μαζί για τη λευτεριά της Κύπρου μας!»
Παναγιώτης Κάσπης
Ο Παναγιώτης Κάσπης, γεννήθηκε στο Ριζοκάρπασο, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 23 Μαρτίου 1939. Φοίτησε στο Αρρεναγωγείο και το Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου, από το οποίο αποφοίτησε τον Ιούνιο του 1958 και ετοιμαζόταν να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Σωματικής Αγωγής Αθηνών.
Το καλοκαίρι του 1956 εντάχθηκε στις τάξεις της Άλκιμης Νεολαίας Ε.Ο.Κ.Α. Το 1957, ως ομαδάρχης ΑΝΕ, μεταπήδησε στις ομάδες κρούσεως του σχολείου του. Αποτελούσε παράδειγμα και πρότυπο για τους συμμαθητές του για τον τόσο ζήλο που επεδείκνυε στον αγώνα και για τις αθλητικές του ικανότητες. Τον Ιούνιο του 1958, αφού αποφοίτησε, μεταπήδησε στην εξωσχολική ομάδα της ΑΝΕ η οποία λειτουργούσε και ως εφεδρική ομάδα κρούσεως. Παράλληλα, δραστηριοποιήθηκε στο Ελεύθερο Εργατικό Σωματείο Ριζοκαρπάσου, δουλεύοντας πολύ για την οργάνωση και τα δίκαια των εργατών.
Στις 13 Οκτωβρίου του 1958, περίπου στις μία μετά το μεσημέρι, ο Παναγιώτης Κάσπης με τους συναγωνιστές του Ιωάννη Τανή, Νικόλα Χρονία και Παύλο Δημητρίου διενήργησαν βομβιστική επίθεση εναντίον φάλαγγας στρατιωτικών οχημάτων ρίχνοντας τρεις βόμβες, την οποία ανέμεναν να επιστρέψει από τον Απόστολο Ανδρέα, στην τοποθεσία “Γούππα” της περιοχής της Βίκλας, σ’ ένα ύψωμα έξω από το Ριζοκάρπασο.
Σύμφωνα με τη κατάθεση του λοχία Χάισον (επικεφαλής της αυτοκινητοπομπής), στη θανατική ανάκριση για τα αίτια του θανάτου του Κάσπη, ο ίδιος έδωσε εντολή για την ακινητοποίηση των στρατιωτών αμέσως μετά την έκρηξη των βομβών, αναμένοντας ότι θα ακολουθούσε επίθεση με όπλα. Αυτό όμως δε συνέβη και για το λόγο αυτό εξαπέλυσε τους άνδρες του σε καταδίωξη των δραστών με σχέδιο να τους κυκλώσουν στις κορυφογραμμές, καλύπτοντας παράλληλα τις εισόδους των γύρω χωριών. Στο κυνηγητό που κράτησε τουλάχιστον για δύο ώρες, ο συναγωνιστής Ιωάννης Τανής, πληγώθηκε βαριά και συνελήφθη.
Λίγη ώρα αργότερα, ο Κάσπης προσπάθησε να διολισθήσει στο χωριό από μια στενή δίοδο μεταξύ ενός σπιτιού και κάποιου δένδρου φραγκοσυκιάς. Εκεί, έπεσε νεκρός διάτρητος από τις σφαίρες Άγγλου στρατιώτη, ο οποίος κάλυπτε την είσοδο κρυμμένος σε θάμνο. Οι Άγγλοι στρατιώτες που τον πλησίασαν τον πυροβόλησαν κατ’ επανάληψη και δείχνοντας την ευτέλεια τους και τη μικροψυχία τους ακρωτηρίασαν το σώμα του ήρωα.
Δημήτριος Χαραλάμπους
Η σύζυγός του Άρτεμις παρέστη στην κηδεία του αδάκρυτη, ντυμένη στο καλό της φόρεμα, που εκείνος είχε διαλέξει για τον γάμο τους…
«Όταν μου φέρανε νεκρό τον άντρα μου, το πρόσωπό του ήταν γελαστό. Αυτή είναι η παρηγοριά μου. Με κανένα τρόπο δεν θέλησα να βγάλω τα ρούχα μου που φορούσα στο γάμο, αυτά που άρεσαν στον Δημήτρη μου. Με τα καλά μου τον συνόδεψα στην κηδεία του, ενώ το δάκρυ μου είχε στερέψει».
Ο Δημήτριος Χαραλάμπους, γεννήθηκε στο χωριό Λιμνά της επαρχίας Λεμεσού, το 1925. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του και ήταν οικοδόμος. Ήταν παντρεμένος με την Άρτεμις Δημητρίου και είχαν δύο παιδιά.
Στον Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. εντάχθηκε τον Ιούλιο του 1956 και συνδέθηκε αμέσως με την ανταρτική ομάδα της περιοχής του και μαζί πήραν μέρος σε ενέδρες εναντίον των Άγγλων, στο δρόμο Λεμεσού – Αμιάντου.
Κατά τη διάρκεια ερευνών από Άγγλους στρατιώτες που συνοδεύονταν από προδότη, στις 2 Φεβρουαρίου του 1957, ξέφυγε τη προσοχή τους και κρύφτηκε, αντίθετα με τα τοπικά στελέχη της Ε.Ο.Κ.Α. του χωριού του, όπου συνελήφθησαν ομαδικά και κρατήθηκαν στα κρατητήρια. Λίγες μέρες αργότερα συνελήφθη και ο ίδιος και κρατήθηκε για 17 μέρες.
Μετά τα γεγονότα, ορίστηκε ως υπεύθυνος της Ε.Ο.Κ.Α. Λιμνάτη και έδρασε ως «ημιαντάρης» μαζί με τους αντάρτες της περιοχής του, που διέμεναν στο “Σπήλαιο του Κουταλιανού” και άλλα κρησφύγετα στα γύρω περιβόλια. Σημαντική συμπαραστάτης του στην προσφορά του στον Αγώνα υπήρξε και η σύζυγός του Άρτεμις, η οποία φρόντιζε να ετοιμάζει φαγητό για τους αντάρτες και να πλένει τα ρούχα τους. Κάποιες φορές, στο σπίτι τους γινόταν και η ετοιμασία των επιτόπιας κατασκευής ναρκών για ανατινάξεις.
Στις 13 Οκτωβρίου 1958, αφού συνεννοήθηκε με τη γυναίκα του να τον αντιπροσωπεύσει σε συγγενικό τους γάμο, επιλέγοντας για εκείνην το φόρεμά της που του άρεσε, εκείνος συνόδευσε τον τομεάρχη του σε περιοδεία από το Λιμνάτη στη Λάνια. Στην περιοχή Κοκκινόγια έπεσαν σε ενέδρα των Άγγλων, με τους οποίους αντάλλαξαν πυρά. Ο Δημήτριος Χαραλάμπους πληγώθηκε θανάσιμα.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΟΙ ΗΡΩΕΣ!
